Linia Curzona - definicja, przebieg, historia

Jednym z wielu problemów, jakie pojawiły się między przedstawicielami zachodnich mocarstw a świeżo odrodzonym państwem polskim, była kwestia przebiegu wschodnich granic naszego państwa. Były one znacznie trudniejsze do jednoznacznego wytyczenia, zarówno ze względu na panujący na terytorium byłego Imperium Rosyjskiego chaos, jak i również z powodu niejasnej sytuacji narodowościowej na wschodnich terenach. Oprócz tego przedstawiciele Ententy aż do roku 1919 wierzyli w możliwość zwycięstwa białych w wojnie domowej i odrodzenia się republikańskiej Rosji,  która stanie się poważniejszym partnerem politycznym niż Polska. Nadzieje te jednak spełzły na niczym. Wobec tego przedstawiciele rządów Ententy i rządu polskiego rozpoczęli żmudny proces ustalania satysfakcjonującej granicy państwa polskiego na wschodzie.

Rozmowy toczyły się wieloetapowo i były wyjątkowo skomplikowane przez sztywne stanowiska zarówno delegacji polskiej, jak i ambasadorów mocarstw. Pomiędzy rokiem 1919 a 1920 powstało co najmniej kilka koncepcji nowej granicy polskiej, najważniejszą jednak z polskiego punktu widzenia była linia zaproponowana przez angielskiego przedstawiciela dyplomacji, lorda George'a Curzona. Projekt ten powstał w lipcu 1920 roku, w momencie kiedy wojska bolszewickie maszerowały na Warszawę, a klęska Polski wydawała się kwestią tygodni. Plan Curzona zakładał oparcie linii rozejmu na rzekach Bug i Niemen, która to potem miała stać się podstawą dla wytyczenia granic państwa polskiego. Z czasem koncepcja Curzona ewoluowała i powstały jej dwie ważniejsze wersje. Tzw. „linia A” przyjmowała kształt przypominający obecną granicę Polski; „linia B” przesuwała granice polskie bardziej na wschód, pozostawiając Lwów w rękach polskich. Propozycja Curzona została przekazana zarówno stronie polskiej, jak i radzieckiej, ostatecznie jednak nie została wykorzystana. Bolszewicy w momencie swoich sukcesów uznawali ją za zbyt mało ambitną, to samo uznał zaś rząd polski w drugiej połowie roku, po rozpoczęciu kontrofensywy i wyparciu sił sowieckich za Niemen.

Linia Curzona powróciła jako koncepcja dopiero pod koniec II wojny światowej, kiedy to została sprytnie wykorzystana przez Józefa Stalina jako argument dotyczący jego wizji nowych granic Polski. W rezultacie jego działań dyplomatycznych obecna granica polska pokrywa się w znacznej mierze z linią wytyczoną przez angielskiego lorda.