Stanisław Maczek - biografia, szlak bojowy, bitwy

Stanisław Władysław Maczek urodził się 31.03.1892 w Szczercu pod Lwowem na terenie monarchii Austro – Węgier. Pochodził z rodziny o bałkańskich korzeniach, zajmującą średnią pozycję społeczną – ojciec pracował jako sędzia.  W młodości jego rodzina przeniosła się do samego Lwowa, gdzie też młody Maczek ukończył studia. Tuż przed wybuchem I wojny światowej zetknął się bliżej ze środowiskiem patriotycznym i niepodległościowym, stąd też jego rosnące zainteresowanie sprawą polską. Współpracował ze Związkami Strzeleckimi.

Podczas I wojny światowej wcielony do armii c.k. walczył na froncie alpejskim przeciwko Włochom. Wsławił się brawurowymi akcjami i sporymi sukcesami w walkach, które zapewniły mu także awanse. Wojnę ukończył w stopniu podporucznika.

Po rozpadzie Austro – Węgier wstąpił do świeżo formowanego wojska polskiego. W roku 1919 brał udział w walkach przeciwko siłom Ukraińskiej Republiki Ludowej. Pomiędzy 1919 a 1920 przeniesiony do służby sztabowej, po bolszewickiej ofensywie na Warszawie przeniesiony do służby na linii. Uczestniczył w bitwie warszawskiej i późniejszej kontrofensywie polskiej, później zaś, po zakończeniu działań wojennych, pozostał w armii.

Od 1924 roku w Sztabie Generalnym, kontynuował karierę na najwyższych szczeblach dowodzenia. W odróżnieniu od wielu innych wyższych dowódców wojskowych, Maczek nie sprzeciwił się otwarcie sanacji i zamachowi z roku 1926, co pozwoliło mu na kontynuowanie kariery. Jako dowódca dywizji brał udział m.in. w zajęciu Zaolzia w roku 1938.

W roku 1939 dowodził 10. Brygadą Kawalerii, eksperymentalną w zasadzie jednostką o charakterze zmotoryzowanym.  W czasie kampanii polskiej walczył zarówno przeciwko Niemcom, jak i Sowietom, ostatecznie zaś przeszedł ze swoimi wojskami na Węgry.

Po dotarciu do Francji stanął na czele odtworzonej 10 Brygady Kawalerii Pancernej, jednakże klęska Francji w roku 1940 nie pozwoliła mu na pełną odbudowę swojej jednostki. Dzięki desperackim manewrom udało się mu oderwać swoich żołnierzy od wroga i po długich perypetiach dotrzeć do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczęto po raz trzeci odtwarzanie jednostki. Ostatecznie stała się  ona 1. Dywizją Pancerną.

Siły polskie pod dowództwem Maczka brały udział w lądowaniu w Normandii, walczyły w wielkiej bitwie pod Falaise, gdzie walnie przyczyniły się do okrążenia sił niemieckich. Przeszedł cały szlak bojowy Aliantów przez Francję, wojnę kończąc na terytorium Niemiec. Znany był przy tym do swojej niechęci do marszałka Montgomerry'ego, uważając go za dyletanta w sprawach polskich.

Po zawarciu pokoju podobnie jak większość wyższych dowódców zdecydował się pozostać na emigracji, nie chcąc wracać do kraju rządzonego przez komunistów. Jego sytuacja materialna znacznie się pogorszyła, nie mógł liczyć na pomoc rządu angielskiego. Imając się różnych zajęć, został ostatecznie kelnerem i barmanem w restauracji prowadzonej przez byłego żołnierza jego jednostki. Jego los jest często przywoływany jako symbol hańby władz alianckich i ich traktowania sojuszników po wojnie.

Stanisław Maczek dożył obalenia komunizmu w Polsce i odrodzenia się wolnej Polski, zmarł jednak na emigracji, w Edynburgu 11.12.1994 roku. Był autorem ciekawego zbioru wspomnień „Od podwody do czołga”.