II wojna światowa - przyczyny

Marszałek Francji Ferdynand Foch, obecny przy podpisywaniu traktatu wersalskiego, miał podobno stwierdzić, że nie jest to pokój, ale dwudziestoletnie zawieszenie broni. Już wkrótce miało się okazać, że miał rację. Korzenie II wojny światowej sięgają tak naprawdę aż do sytuacji, jaka nastała w Europie po II wojnie światowej. Niemcy, niedawno będące jedną z największych potęg świata, zostały przez traktat wersalski upokorzone i obłożone różnorakimi sankcjami gospodarczymi, mocno godzącymi w ich interes państwowy. W Niemczech panował kryzys gospodarczy i poczucie niesprawiedliwości, podsycane jeszcze stratami terytorialnymi.

Niezadowolenie wynikami wojny i sankcjami gospodarczymi, jak również fatalna sytuacja  ekonomiczna spowodowana przez Wielki Kryzys pozwoliła w latach 30. XX wieku na przejęcie władzy w Niemczech przez radykalną ideologię, znaną jako narodowy socjalizm. Jej przywódca, Adolf Hitler, głosił że zna sposób na odzyskanie przez Niemcy dawnej pozycji na świecie i zdobycie godnej tego narodu „przestrzeni życiowej”, którą miały być tereny Europy Wschodniej. Niemcy rozpoczęły przygotowania do walki o nowy układ sił na świecie, wkrótce znajdując sojuszników w Japonii i Włoszech, również niezadowolonych z panującego podziału stref wpływów. Włoski dyktator Benito Mussolini marzył o odbudowie Imperium Rzymskiego, zaś Japończycy pragnęli przełamania panowania USA na Pacyfiku.

Kolejną słabością ówczesnego układu sił była bierność organizacji międzynarodowej mającej w założeniu dbać o utrzymanie pokoju, jaką była Liga Narodów. Już wkrótce po jej założeniu okazało się, że deklaracje interwencji i utrzymywania ładu wersalskiego są dosyć iluzoryczne, a dawne państwa Ententy nie kwapią się do zbrojnych rozwiązań. Ruch międzynarodowy osłabiła również ogłoszona tuż po wojnie neutralność USA i powrót do polityki izolacjonizmu.

Trzecim czynnikiem destabilizującym sytuację na świecie i w rezultacie ułatwiającym wybuch wojny był wpływ ZSRR. Związek Radziecki był państwem totalitarnym niejako z zasady opartym na ideologii przeniesienia rewolucji komunistycznej na nowe tereny, ekspansji i przejęcia władzy w kolejnych krajach. Stąd też korzystna byłaby sytuacja, w której państwa „kapitalistyczne” będą prowadzić konflikty między sobą, osłabiając swoje armie, aż do czasu, gdy Armia Czerwona nie będzie gotowa do uderzenia. To właśnie neutralność, a później aktywna pomoc udzielona Niemcom przez Józefa Stalina ubezpieczyła wschodnią granicę Niemiec i pozwoliła Adolfowi Hitlerowi na rozpoczęcie wojny.