II wojna światowa - przebieg (streszczenie), kalendarium

II wojna światowa (1939-1945) jest do dzisiaj największym i jednym z najbardziej znaczących konfliktów w dziejach świata. Zmagania największych potęg ówczesnego świata, toczone na trzech kontynentach i wszystkich oceanach, doprowadziły do całkowitej zmiany równowagi sił i wytworzenia się ładu, którego elementy przetrwały do dzisiaj.

Wybuch wojny był wynikiem dążenia grupy państw totalitarnych (Niemcy, Włochy i Japonia, tzw. Państwa Osi Tokio-Berlin-Rzym, lub po prostu Oś) do zmiany panującego układu sił na świecie i nowego podziału wpływów. Wojnę rozpoczęły agresywne działania III Rzeszy (jak nazywa się państwo niemieckie pod rządami NSDAP i Adolfa Hitlera), która aktywnie działała do zniszczenia ustaleń Traktatu Wersalskiego, przywrócenia Niemcom pozycji hegemona w Europie i na świecie, jak również, w myśl totalitarnych kryteriów rasowych, stworzenia potężnego germańskiego imperium na wschodzie, mającego dać Niemcom „przestrzeń życiową”. Z podobnych pobudek w wojnę zaangażowali się Japończycy, marzący o stworzeniu w Azji wielkiej strefy wpływów i wyparciu z tego rejonu Amerykanów. Włoscy przywódcy marzyli z kolei o odnowieniu idei Imperium Rzymskiego i kontroli nad rejonami Morza Śródziemnego. Pośrednio za wybuch wojny odpowiedzialny jest również Związek Radziecki, którego neutralność w krytycznych chwilach pozwoliła Hitlerowi zaryzykować wojnę na dwa fronty.

Konflikt rozpoczął się 1 września 1939 roku od najazdu sił niemieckich na Polskę i zniszczeniu państwa polskiego po miesięcznej kampanii. Terytoria Polski zostały podzielone pomiędzy ZSRR i Niemcy. Od 3 września w wojnę zaangażowane również były Anglia i Francja, sojusznicy Polski. Aż do roku 1940 nie podjęły one jednak ważniejszych działań. Lata 1939-1941 to pasmo sukcesów wojsk niemieckich, które kolejno podbiły Danię, Norwegię, Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, wreszcie Grecję i Jugosławię. W połowie 1941 roku cały kontynent europejski (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii) był kontrolowany przez Niemcy i ich sojuszników.

22 czerwca 1941 roku doszło do punktu zwrotnego w wojnie, jakim był atak Niemiec na ZSRR. Początkowo wydawało się, że Niemcy odniosą kolejne zwycięstwo, już po półrocznych działaniach wojna na wschodzie przerodziła się w długotrwałe walki, do których Rzesza nie była przygotowana. Jednocześnie 7 grudnia 1941 roku do wojny przystąpiła Japonia, atakując Stany Zjednoczone, które z kolei rozpoczęły również walkę przeciwko Berlinowi.

Pomiędzy 1942 a 1944 rokiem państwa Osi poniosły szereg klęsk na wszystkich frontach, które zmusiły je do defensywy. Z sojuszu Osi odpadły Włochy i szereg mniejszych, europejskich sojuszników Niemiec (Rumunia, Węgry, Finlandia, Bułgaria). Lądowanie w Europie wojsk brytyjsko-amerykańskich w 1944 ostatecznie przypieczętowało los Osi. Do ostatecznej klęski i kapitulacji Niemiec doszło 8 maja 1945 roku, po śmierci Adolfa Hitlera (30.04) i zajęciu Berlina przez Sowietów. Nieco dłużej, bo do 2 września 1945 roku, trwały zmagania na Pacyfiku, również i na tym teatrze jednak wojna zakończyła się całkowitą klęską i kapitulacją Japończyków. Wydatnie przyczyniło się do tego zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, odpowiednio 6 i 9 sierpnia 1945 roku.