Bitwa o Berlin - historia, przebieg, skutki. Kapitulacja III Rzeszy

W styczniu 1945 roku sowiecka ofensywa, wyprowadzona z linii rzeki Wisły, przełamała obronę niemiecką i praktycznie zniszczyła większą część jednostek niemieckich na tym teatrze działań wojennych. Mimo dużych strat własnych do kwietnia 1945 roku front stanął na linii drugiej wielkiej rzeki – Odry, będącej wtedy rzeką znajdującą się w samym środku terytorium Niemiec. Wobec jednoczesnych sukcesów Aliantów Zachodnich i przekroczenia przez nich rzeki Ren dni III Rzeszy były już policzone.

Adolf Hitler znajdował się już wtedy w końcowym stadium wyczerpania psychicznego, nie będąc w stanie realnie sprawować władzy nad Niemcami. Mimo to jego szaleńcze rozkazy o obronie do ostatniego żołnierza i używaniu strategii „spalonej ziemi” były na ogół wykonywane przez dowódców wojskowych. Większa część nazistowskich przywódców zebrała się wokół Hitlera w jego berlińskim bunkrze, czekając tam na koniec.

W samym mieście podjęto przygotowania do oblężenia i obrony, były jednak one niewystarczające, by powstrzymać Sowietów. Wielu żołnierzy i dowódców ogarnęła demoralizacja i zniechęcenie. Z drugiej strony w wojsku ZSRR coraz większą rolę zaczął odgrywać konflikt pomiędzy Gieorgijem Żukowem i Iwanem Koniewem, obaj bowiem chcieli być zdobywcami Berlina. Stalin dodatkowo podsycał owe ambicje, licząc że zachęci to generałów do ostrzejszej walki i swoistego „wyścigu” do stolicy Niemiec (ostatecznie konflikt ten został rozwiązany już w trakcie zdobywania miasta, przez podzielenie Berlina na strefy, które miał zdobyć każdy z dowódców. Najbardziej prestiżowe dzielnice miał jednak zdobywać Żukow).

Generalny szturm na pozycje niemieckie rozpoczął się 16 kwietnia. Mimo godnego uwagi wyjątku, jakim była uporczywa obrona niemiecka na Wzgórzach Seelow, pozycje niemieckie zostały przełamane w wyniku miażdżącej przewagi sowieckiej. Już wkrótce rozpoczęły się bezpośrednie walki o miasto. W akcie desperacji dowództwo niemieckie rzucało do walki nie tylko regularne wojsko, ale również formacje paramilitarne, tak jak nieletnich chłopców z Hitlerjugend.

30 kwietnia stało się jasne, że sytuacja jest beznadziejna, a zdobycie Berlina jest jedynie kwestią czasu. Adolf Hitler postanowił popełnić samobójstwo, co zrobił 30.04.1945 roku. Wraz z nim na śmierć z własnej ręki zdecydowała się jego żona Ewa Braun, minister propagandy Joseph Goebbels z rodziną i wielu innych urzędników. Inni próbowali uciec z Berlina do stref okupowanych przez Aliantów (z różnym skutkiem).

1 maja 1945 dowództwo obrony Berlina podjęło decyzję o bezwarunkowej kapitulacji. Na życzenie ZSRR podpisano ją dwukrotnie, najpierw z Aliantami Zachodnimi, potem (2.05.) z przedstawicielami radzieckimi. Bitwa o Berlin zakończyła się.

Mimo kapitulacji Berlina walki trwały jeszcze w kilku miejscach. Na północy Niemiec przez krótki czas utrzymywał się rząd admirała Karla Doenitza, naznaczonego przez Hitlera na swojego następcę. Ostatnią wielką bitwą w Europie była zaś próba przebicia się wojsk niemieckich w Czechosłowacji do alianckiej strefy okupacyjnej, w ucieczce przed Armią Czerwoną.  Były to jednak ostatnie akty dramatu II wojny światowej. Ostatecznie kapitulacja Niemiec została podpisana 8/9 maja 1945 roku.