Początki partii socjaldemokratycznych to przełom XIX i XX wieku, wówczas to nastąpił podział w ruchu socjalistycznym na dwa nurty: rewolucyjny i reformistyczny. Reformiści byli zwolennikami stopniowego przejmowania władzy na drodze ewolucji, w demokratyczny sposób. Pierwszą partią o nurcie reformistycznym była założona w Niemczech w 1869 r. Socjaldemokratyczna Partia Robotników.
Po zakończeniu działań wojennych w 1918 r. partie socjaldemokratyczne stały się w większości ugrupowaniami parlamentarnymi. Z kolei po II wojnie światowej programy tych partii zaczęły coraz bardziej odbiegać od założeń socjalizmu oraz odcinać się od partii komunistycznych. Dzięki temu w zwiększyły swoje poparcie społeczne. Aktualnie partie socjaldemokratyczne mają dużo większe poparcie niż partie stricte socjalistyczne.
Najbardziej znanymi przykładami partii socjaldemokratycznych są:
- Wielka Brytania – Partia Pracy,
- Niemcy – Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD),
- Francja – Partia Socjalistyczna,
- Szwecja – Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza,
- Austria – Socjaldemokratyczna Partia Austrii (SPO),
- Hiszpania – Socjalistyczna Partia Robotnicza (PSOE),
- Norwegia – Partia Pracy (DNA),
- Polska – Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej, Sojusz Lewicy Demokratycznej oraz Unia Pracy.
Ponadto w Parlamencie Europejskim, istnieje europejska partia polityczna, którą tworzą partie socjaldemokratyczne krajów Unii Europejskie – Partia Europejskich Socjalistów (PES).