Chrześcijańska demokracja – geneza i rozwój
Demokracja chrześcijańska (potocznie nazywana chadecją) to ruch społeczno-polityczny pierwotnie blisko związany z doktryną społeczną Kościoła katolickiego (w dużej mierze jest na niej oparty), ale posiadający niezależny charakter.
Początków chrześcijańskiej demokracji należy szukać w XIX wieku, kiedy to część myślicieli katolickich podjęła inicjatywę przeciwstawienia się szybko rozpowszechniającym się doktrynom anarchistycznym i socjalistycznym oraz głoszonej przez nie laicyzacji. Dużą rolę przypisywano przestrzeganiu etyki chrześcijańskiej, która powinna wyznaczać drogi nie tylko życia jednostki, ale ma również kształtować kurs życia społecznego i politycznego.
Sama nazwa „chrześcijańska demokracja” została po raz pierwszy użyta przez księdza Antoine’a Pottiera, a w późniejszym czasie przyjęta również przez papieża Leona XIII. Ruch zaczął rozwijać się mniej więcej od czasu ruchów społecznych w Louvain, gdzie rozpowszechniano publikacje o charakterze antyateistycznym, odwołujące się do wartości chrześcijańskich i przeciwstawiające się propagowaniu socjalistycznych haseł podważających dogmaty kościoła.
By skuteczniej równoważyć wpływy socjalizmu i anarchizmu, stworzono własny program społeczno-polityczny, który na pierwszym miejscu stawiał takie wartości jak solidaryzm społeczny, wspólnota lokalna, etyka (stosowana w polityce), społeczna gospodarka rynkowa, demokracja, rodzina jako podstawowa komórka życia społecznego oraz poszanowanie godności ludzkiej. W pierwszym okresie rozwoju można mówić o kładzeniu akcentu na wątki religijne oraz zasady moralności chrześcijańskiej.
Ruch chadecki ewoluował, by w II połowie XX wieku przyjąć charakter nieco bardziej samodzielny względem kościoła. Zaczęto promować się jako ruch ponadwyznaniowy i otwierać się również na grupy niechrześcijańskie. Większy akcent zaczęto kłaść na solidaryzm społeczny, nie rezygnując przy tym z etyki chrześcijańskiej (ale wyraźniej oddzielając ją od samej religii).
Chrześcijańska demokracja – założenia
Współczesny ruch chrześcijańskiej demokracji nawiązuje w pierwszej kolejności do takich idei i wartości jak: solidaryzm społeczny, kierowanie się zasadami etyki w polityce, zasada pomocniczości państwa, poszanowanie godności człowieka. Za główny filar chadecji można uznać tzw. chrześcijański humanizm, który bardzo ważne miejsce przyznaje człowiekowi jako istocie złożonej (której godności należy strzec).
Obecnie oprócz postulatów związanych ze społeczną nauką kościoła chadecy postulują także inne wartości, np. demokrację jako najbardziej sprawiedliwy ustrój państwa. Podstawą każdego ustroju gospodarczego powinien być wolny rynek, który daje największe szanse rozwoju obywateli. Jednocześnie państwo ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa swoim obywatelom a także ochronę najsłabszych. Przedstawiciele chrześcijańskiej demokracji uznają ponadto, iż należy wspierać rodzinę jako podstawową komórkę społeczną, dążyć do pogłębienia poczucia wspólnoty (idea solidaryzmu społecznego) i poszanowania dobra wspólnego. W dziedzinie gospodarki chadecy podkreślają, iż pracy rąk ludzkich nie można traktować instrumentalnie i jej wyzyskiwać, przy tworzeniu systemu gospodarczego powinno się uwzględniać godność istoty ludzkiej. Za najkorzystniejszy system ekonomiczny uznaje się społeczną gospodarkę rynkową przy zachowaniu umiarkowanej ingerencji państwa i respektowaniu własności prywatnej.