Kościoły Chrystusowe są owocem drugiego nurtu reformacji i mają źródło w tzw. Ruchu Odnowy (Restoration Movement) na którego czele stali prezbiteriańscy pastorzy – Barthon W. Stone i Thomas Campbell. Pierwsze wspólnoty nowego wyznania zaczęły powstawać na początku XIX wieku w Stanach Zjednoczonych.
Kościoły Chrystusowe swoją doktrynę, kult i organizację opierają wyłącznie na Piśmie Świętym zgodnie z credo T. Campbella – Gdzie Biblia mówi i my mówimy; gdzie milczy, my milczymy również oraz zasadą reformacji: sola scriptura. Przyjmują kanon protestancki Pisma Świętego. Szczególną rolę odgrywa Nowy Testament, który stanowi kryterium dla obrzędowości Kościoła. Na jego podstawie zrezygnowano m.in. z akompaniamentu instrumentów muzycznych w czasie nabożeństw, tłumacząc decyzję tym, że Nowy Testament pomija kwestię muzyki instrumentalnej.
Kościoły Chrystusowe odrzucają wszelkie dogmaty, formuły teologiczne, wyznania wiary i tradycje chrześcijańskie. Z sakramentów wierni Kościołów Chrystusowych uznają wyłącznie chrzest (w wieku świadomym poprzez zanurzenie w wodzie) oraz Wieczerzę Pańską (przyjmowaną pod postacią chleba i wina).
Podstawową jednostką organizacyjną Kościołów Chrystusowych jest zbór, czyli lokalna wspólnota wierzących. Poszczególne zbory cechuje całkowita autonomia (kongregacjonalizm). Tym, co je łączy, jest wierność Chrystusowi i Jego nauce. Czasami jednak Kościoły Chrystusowe współpracują przy wspomaganiu domów dziecka, domów starców, pracy misyjnej itp.
Kościoły Chrystusowe nie stosują podziału na duchowieństwo i laikat, lecz przyjmują nowotestamentowy wzorzec organizacji opartej o starszych i diakonów. Najwyższą władzą zboru jest zebranie wiernych. Kobiety nie biorą udziału w głośnej modlitwie i w wygłaszaniu kazań.
Kościoły Chrystusowe znajdują się w każdym stanie U.S.A. oraz w 109 innych krajach, m.in. w Polsce. Łącznie na świecie gromadzą 2,5-3 mln wyznawców zrzeszonych w około 20 tysiącach zborów.
Kościół Chrystusowy w Polsce
Kościół Chrystusowy na ziemiach polskich obecny jest od 1921 r. Założycielem pierwszego zboru w Kobryniu i propagatorem wyznania był Konstanty Jaroszewicz. Obecnie wierni Kościoła skupiają się w dwóch zarejestrowanych związkach wyznaniowych, które nie utrzymują między sobą kontaktu:
1) w Kościele Chrystusowym w RP – liczy ponad 4 tysiące wiernych. Został zarejestrowany pod tą nazwą w 1988 r.; wcześniej działał jako Kościół Zborów Chrystusowych, a później jako Wspólnota Kościołów Chrystusowych w RP. Jego członkowie zrzeszają się w blisko 40 zborach. Najwięcej wyznawców mieszka w Warszawie, gdzie znajduje się główna siedziba Kościoła. Wydaje kwartalnik Słowo i Życie. Jest członkiem-założycielem Aliansu Ewangelicznego w RP.
2) w Kościele Chrystusowym – liczy około 2 tysięcy wiernych z czego blisko 3/4 to mieszkańcy województwa pomorskiego. Główna siedziba Kościoła znajduje się w Sopocie. Kościół Chrystusowy został zarejestrowany w 1982 r. Posiada kilkanaście zborów i placówek na terenie całego kraju. Nie należy do Aliansu Ewangelicznego w RP.