Ruch zielonoświątkowy, czyli pentekostalizm, powstał na początku XX w. w Stanach Zjednoczonych. Jego głównymi propagatorami byli Charles F. Parham (USA) oraz Thomas Ball Barratt (na terenie Europy). Sama nazwa ruchu wywodzi się od greckiego słowa pentekoste oznaczającego pięćdziesiąty dzień po Wielkanocy, tj. Zesłanie Ducha Świętego, czyli Zielone Świątki.
Pentekostalizm wzywa chrześcijan do otwarcia się na Ducha Świętego i kładzie duży nacisk na osobiste przeżywanie wiary. Zielonoświątkowcy wierzą w nieomylność Biblii, Trójcę Świętą, nieśmiertelność duszy, zbawczą moc ofiary Chrystusa, jego powtórne przyjście oraz w rychły koniec świata. Świętują niedzielę jako dzień zmartwychwstania Jezusa.
We wspólnotach zielonoświątkowców praktykuje się chrzest dorosłych przez zanurzenie. Nie ma spowiedzi indywidualnej, a komunia udzielana jest pod dwoma postaciami. Obecność Chrystusa w Wieczerzy uznawana jest za rzeczywistą, ale duchową, nie materialną.
Zielonoświątkowcy unikają skomplikowanych liturgii i próbują nawiązywać do prostoty wczesnego Kościoła. Ich nabożeństwa cechuje spontaniczność (wznoszenie rąk, klaskanie, taniec) i radość. Wierni w czasie spotkań dzielą się między sobą świadectwami, mówią językami, a także uzdrawiają.
Zielonoświątkowcy wierzą, że znakiem osiągnięcia pełni życia duchowego są specjalne dary Ducha Św. (charyzmaty): mówienie językami (glosalia, tj. ekstatyczne wypowiedzi, które nie są zrozumiałe przez mówcę, a jedynie przez Boga), uzdrawianie chorych, zdolność prorokowania, rozumienie prawd duchowych. Dary te są indywidualnie rozdzielane przez Boga według Jego uznania.
Lokalne Kościoły zielonoświątkowców nazywa się zborami. Mogą się one łączyć wspólnoty kościelne, denominacje. Stąd współczesny pentekostalizm nie jest ruchem jednorodnym –poszczególne wspólnoty różnią się między sobą w szczegółowych kwestiach doktryny czy praktyki. Ogólną liczbę zielonoświątkowców szacuje się na ok. 100 mln na świecie.
Kościół Zielonoświątkowy w Polsce
Zielonoświątkowcy pojawili się w Polsce na początku XX w. Pierwsze zbory powstały na Śląsku Cieszyńskim, a następnie na ziemiach centralnych i wschodnich naszego kraju. W latach 1947-88 wyznawcy pentekostalizmu przynależeli do Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego.
Kościół Zielonoświątkowy jako osobne wyznanie zarejestrowano 1 lutego 1988 r. Obecnie liczy on blisko 23 tysiące członków i 220 zborów. Tym samym jest drugim pod względem wielkości Kościołem protestanckim w Polsce (po Kościele Ewangelicko-Augsburskim w RP). Jego główna siedziba znajduje się w Warszawie.
Kościół Zielonoświątkowy w Polsce podzielony jest na siedem okręgów: Centralny, Wschodni, Południowy, Zachodni, Zachodnio-Wlkp., Pomorski, Północny. Na ich czele stoją prezbiterzy okręgowi. Co cztery lata zwoływany jest synod Kościoła. W okresie międzysynodalnym władzę pełni Naczelna Rada Kościoła.
Kościół Zielonoświątkowy wydaje półrocznik Chrześcijanin w nakładzie oraz prowadzi powszechne nauczanie za pośrednictwem Instytutu Biblijnego BEREA. Zielonoświątkowcy w Polsce zajmują się także misją ewangelizacyjną wśród więźniów oraz pracą z osobami uzależnionymi.
Kościół Zielonoświątkowy należy do Europejskiego Aliansu Zielonoświątkowego, Światowej Wspólnoty Zborów Bożych oraz Aliansu Ewangelicznego.
Oprócz Kościoła Zielonoświątkowego pentekostalizm reprezentują w Polsce także inne, mniej liczne wspólnoty m.in.: Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa (około 20 wyznawców), Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa (ponad 500 członków), Zbór Stanowczych Chrześcijan w RP (blisko 150 wiernych), Kościół Jezusa Chrystusa w Werbkowicach (30 wyznawców), Wspólnota Chrześcijańska „Wrocław dla Jezusa”.