Geneza „Chłopów”
Napisanie czterech części „Chłopów” zajęło Reymontowi siedem lat – od 1901 do 1908 roku. Powieść początkowo ukazała się w odcinkach w „Tygodniku Ilustrowanym”. Dwa pierwsze tomy powieści wydano w 1904 roku, część trzecią w 1906, zaś czwartą – w 1909 r.
Czas i miejsce akcji „Chłopów”
Akcja rozpoczyna się we wrześniu, a kończy w lipcu. Nie jest możliwe konkretne umiejscowienie wydarzeń w czasie. Pisarz opisywał święta ruchome i prace rolnicze. Pojawia się jednak kilka aluzji do wydarzeń historycznych, m.in. powstania styczniowego, wojny rosyjsko-tureckiej, zesłania na Syberię.
Miejscem akcji jest wieś Lipce, położona w zaborze rosyjskim. W rzeczywistości leży w pobliżu Skierniewic.
Motywy w „Chłopach”
Motyw domu
Dom Boryny jest symbolem bogactwa i dostatku. Zostały one osiągnięte dzięki pracowitości gospodarza. Dla Macieja najważniejszą wartością była ziemia, nie chciał oddać jej żadnemu z dzieci, ponieważ wiedział, że nie dbałyby o nią równie dobrze jak on.
Motyw konfliktu pokoleń
Antek i Maciej kłócą się o ziemię. Syn domaga się, by ojciec oddał mu gospodarstwo, lecz Maciej nie chce się na to zgodzić, bo wie, że ich gospodarstwo straciłoby miano najlepszego we wsi. Konflikt zaognia ślub Macieja z kochanką Antka, Jagną. Na łożu śmierci Maciej prosi swoją synową Hankę, aby przekazała jego ukryte oszczędności Antkowi i zadbała wspólnie z nim o gospodarstwo.
Motyw miłości
Motyw miłości wiąże się bezpośrednio z postacią Jagny Borynowej. Kobieta jest znana we wsi z niezwykłej kochliwości. Wiejskie kobiety potępiają zachowanie Jagny, obdarzając ją niewybrednymi epitetami. Sama Jagna uważa się bardziej za ofiarę niż sprawczynię miłostek i romansów. Dziewczyna otacza wielką namiętnością każdego mężczyznę, który wywoła w niej stan miłosnego zauroczenia. Dla Jagny miłość to gwałtowna siła, pokonująca wszelkie przeszkody na przekór moralności i konwenansom. Każde uczucie „porywa” dziewczynę, spala ją i naraża na kolejne niebezpieczeństwa. W finale utworu rozżalona bohaterka nie może zrozumieć oburzenia lipieckiej społeczności. Sama uważa, że poniosła już karę, gdyż „kochała za bardzo” i nic w zamian za swoją miłość nie otrzymała.
Motyw ojca
Maciej Boryna to przykład ojca, dla którego ważniejsze od rodziny jest gospodarstwo. Dba o to, by nikogo w rodzinie nie dotknęła niesprawiedliwość ani bieda. Przede wszystkim jednak troszczy się o ziemię.
Motyw przyrody
Jeden z kluczowych motywów powieści Reymonta. Praca i codzienne życie chłopów skupia się wokół niezmiennego cyklu pór roku. Mieszkańcy żyją według kalendarza natury orząc, siejąc i zbierając plony ziemi. Siły przyrody mają wpływ na pomyślność zbiorów lub nieurodzaj.
Przyroda „towarzyszy” bohaterom powieści w ich codziennych zmaganiach, odzwierciedla ich nastroje, zdaje się „współgrać” z opisywanymi wydarzeniami. Dla chłopów natura to przede wszystkim ziemia traktowana jako Matka i żywicielka. Bohaterowie utworu szanują ziemię, odnoszą się do niej z nabożną czcią (zachowanie Boryny przed śmiercią).
Ziemia jest także przedmiotem walki. W lipieckiej hierarchii społecznej najwyższe miejsce zajmują gospodarze z największą ilością mórg. Większość opisywanych rodzin (zwłaszcza Borynowie) wykłóca się o podział gospodarstwa. Zapis ziemi jest przedmiotem sporu pomiędzy Maciejem i Antkiem, a także Jagną, Hanką, kowalem i jego żoną.
Z podobną determinacją chłopi walczą o prawa do lasu i gruntów, które trafiają w ręce niemieckich kolonistów. Ziemia jest dla chłopów bezcennym dobrem, o które należy walczyć i umiejętnie o nie dbać (zaniedbywanie upraw poczytywane jest niemalże za grzech).
Motyw rodziny
Rodzina ma
