„Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego to przykład dramatu romantycznego, choć można w nim dostrzec elementy różniące dzieło od innych realizacji gatunku.
Otwarta kompozycja
Romantyczną cechą „Nie-Boskiej komedii” jest z pewnością jej otwarta struktura. Nie pojawia się zatem ekspozycja akcji wyjaśniająca przeszłość hrabiego. Ponadto mamy tu do czynienia z zakończeniem, które nie stanowi jednoznacznego finału, ale pozostawia odbiorcy pole do domysłów. Zjawienie się Chrystusa-Mściciela może bowiem oznaczać zarówno nadejście nowej ery ludzkości, jak i koniec dziejów. Ponadto elementem otwartej kompozycji jest luźny, epizodyczny charakter akcji. Poszczególne sceny nie zawsze są zatem powiązane ciągiem przyczynowo-skutkowym.
Zerwanie z zasadą trzech jedności
Oprócz rozbicia jednolitości akcji „Nie-Boska komedia” zrywa również z innymi zasadami, a więc jednością czasu i miejsca. Część I i II rozgrywa się w ciągu kilkunastu lat pomiędzy ślubem Henryka i Marii, śmiercią żony, narodzinami Orcia i jego dorastaniem. Z kolei część III i IV to późniejsze losy hrabiego Henryka obejmujące prawdopodobnie kilka lat od początku rewolucji do zwycięstwa demokratów. Akcja rozgrywa się również w różnych miejscach, co podkreśla już sama dwudzielna kompozycja dramatu. Mamy tu do czynienia z przestrzenią prywatną (kościół, dom, szpital, ogród) i publiczną (góry, okopy Świętej Trójcy).
Niejednolitość stylistyczna i gatunkowa
W „Nie-Boskiej komedii” widoczna jest również inna romantyczna cecha, a mianowicie synkretyzm stylistyczny i gatunkowy. Mamy tu więc do czynienia z nastrojem grozy, ale też elementami komicznymi (np. orgia w obozie rewolucjonistów). Ponadto oprócz wyróżników dramatu, można zaobserwować wyznaczniki liryczne i epickie.
Na tym poziomie widać jednak wyraźną różnicę pomiędzy Krasińskim a innymi romantykami. Mianowicie poeta wprowadza do dramatu postać narratora, który ujawnia swoją kreacyjną funkcję w utworze. Mówi się więc o „Nie-Boskiej komedii” jako o dramacie epickim.
Ponadto Krasiński odchodzi od romantycznej retoryki i wielkich monologów postaci. Pisarz buduje sceny niesłychanie lapidarne, czasem składają się one zaledwie z kilku zdań. Warto też zwrócić uwagę, że poeta odchodzi w wielu fragmentach od prozy poetyckiej i wprowadza wypowiedzi realistyczne. Widać to zwłaszcza w prostym, dosadnym języku rewolucjonistów.
Metafizyczny plan zdarzeń
Podobnie jednak jak inne dramaty romantyczne „Nie-Boska komedia” rozgrywa się na dwóch poziomach: realnym i metafizycznym. Elementami fantastycznymi są np. Dziewica, duchy, głosy, aniołowie czy Chrystus. Metafizyka określa sens zarówno prywatnej, jak i publicznej części biografii bohatera.
Kreacja bohatera
W dramacie występuje też oczywiście typowy bohater romantyczny – skrajny indywidualista i marzyciel, samotny obrońca rycerskiego honoru. Najbardziej znamienną cechą bohatera jest jego wyobcowanie zarówno w związku z kobietą, jak i w planie historycznym. Hrabia Henryk pomimo że walczy bowiem po stronie arystokratów, nie utożsamia się w pełni z jej ideałami. Jest więc postacią podwójnie wyalienowaną.