Korespondencja Zygmunta Krasińskiego i Delfiny Potockiej trwała w latach 1839 – 1848. Była to korespondencja bardzo aktywna – dziennie poeta wysyłał kilka listów. Delfina Potocka stała się jego najbardziej zaufaną przyjaciółką i powierniczką.
Geneza
Krasiński miał bardzo bogate życie – zarówno w wydarzenia pozytywne, jak i te mniej przyjemne. Nie brakowało w nim także trudnych relacji m.in. z ojcem – generałem armii napoleońskiej Wincentym Krasińskim. Ciągłe napięcia między synem a despotycznym ojcem, doprowadzały u poety do silnych problemów na tle nerwowym.
W listach do Delfiny Krasiński zwierzał się ze swoich dylematów egzystencjalnych, skarżył na kontakt z ojcem, ale również roztaczał szeroką perspektywę historyczno-literacką, na podstawie swoich własnych odkryć literackich oraz nowo zawiązanych znajomości np. z Augustem Cieszkowskim.
Forma
Listy Krasińskiego są niezwykle zróżnicowane w swojej formie, Składają się na nie zarówno krótkie notki, jak i długie filozoficzne wywody. Korespondencja ta zawiera liczne skróty myślowe, nieraz trudne do zidentyfikowania przez współczesnego czytelnika. Wszak pisał do osoby obytej w świecie i doskonale orientującej się w literaturze i sztuce tamtego czasu. Listy zawierają także liczne fragmenty poetyckie autorstwa poety.
Ciekawym zabiegiem jest autoprezentacja kochanków w różnych koncepcjach – raz Delfina niczym Beatrycze przewodniczy poecie w wędrówce filozoficznej, innym razem staje się dla niego doradczynią w zwykłych, codziennych sprawunkach.
Krasiński występuje jako wrażliwy poeta, zaś w innym miejscu staje się wytrwałym badaczem historii.
Interpretacja
Ze względu na to, że w listach do Delfiny Krasiński dokonuje bardzo świadomej autokreacji (występuje jako kochanek, melancholik, dandys, artysta), należy je traktować nie jako dokument źródłowy, ale jako materię literacką. Swego rodzaju fikcję. Wydaje się, że adresatka listów weszła w konwencję proponowaną przez kochanka, jakby mieli świadomość, że ich korespondencja będzie czytana przez osoby trzecie.
W Listach poeta przedstawia się jako człowiek obyty w świecie, bywający „na salonach” i doskonale orientujący się w ówczesnej etykiecie. Przy całym zaangażowaniu w życie towarzyskie Krasiński zdawał się jednak zachowywać do niego zdrowy dystans, o czym świadczy ton opisów rozmaitych sytuacji, które poeta opowiada Delfinie. Patos rozważań poety przeplata się w treści listów z opisem prozy życia codziennego – pisze do ukochanej o jego relacjach z innymi, o problemach zdrowotnych i finansowych, nawet o problemach w małżeństwie.