Sumerowie pojawili się w południowej części Mezopotamii ok. III tysiąclecia przed Chrystusem. Stworzyli cywilizację, składającą się z wielu miast – państw, która miała wpływ na kształtowanie się całego obszaru Bliskiego Wschodu. Charakterystyczną cechą cywilizacji Sumerów był jednak brak scentralizowanego aparatu władzy, który obejmowałby cały obszar państwa. Na czele każdego państwa – miasta stał kapłan, który dzierżył najwyższą władzę, był przy tym uważany za łącznika pomiędzy bóstwami a ludem. Na czele wojska każdego miasta stał naczelnik. Z czasem silniejsze społeczności podbijały słabsze, toczone były nieustające walki między miastami sumeryjskimi.
Postępująca sytuacja osłabiła znacząco pozycje polityczną i wpływy Sumerów na rzecz Semitów (nazwa pochodzi od głównego ich ośrodka – Akkadami). Rozpoczął się proces semityzacji Sumerów. Głównie na terenach peryferyjnych zaczęły pojawiać się nowe ośrodki polityczne, które z czasem przenikały na teren macierzysty. Zaczęło formować się państwo asyryjskie w okolicach miasta Assur. Wielkiego znaczenia nabrało państwo semickie z siedzibą w Mari, Babilon oraz Elamici. Około połowy III tysiąclecia p.n.e. władca Akadów, Sargon Wielki, po umocnieniu swojej pozycji w Akadzie, zjednoczył cały obszar Mezopotamii, a następnie opanował Sumer. Stworzył w ten sposób wielkie centralnie zarządzane państwo, które uznaje się za pierwsze imperium w dziejach świata. Po jego śmierci imperium uległo osłabieniu, a ostatecznie ok. 2200 r. p.n.e. upadło w wyniku ciągłych najazdów ludów z północnego-wschodu. Upadek imperium, stworzonego przez Sargona Wielkiego, oznaczał dla Sumerów odzyskanie niezależności, a co za tym idzie - odrodzenie się ich kultury. Najsilniejszym miastem tego okresu było Ur. Był to ostatni okres świetności cywilizacji Sumerów, która ok. 2000 r. p.n.e. padła ofiarą kolejnych najazdów semickich.