Obóz Zjednoczenia Narodowego - czym był, organizacja, program, historia

Śmierć marszałka Józefa Piłsudskiego i związany z tym rozpad BBWR-u (1935) doprowadziły do znacznego chaosu i osłabienia sanacji w Polsce.  Po serii zakulisowych działań i układów władzę zdołał utrzymać niepewny sojusz prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałka Edwarda Śmigłego – Rydza, do którego później dokoptowano ministra spraw zagranicznych Józefa Becka. Mimo to koła rządzące potrzebowały stworzenia partii, która mogłaby kontynuować tradycję BBWR-u i legitymować oficjalnie władzę sanacyjną w Polsce.

W roku 1937 pułkownik Adam Koc ogłosił oficjalnie powstanie nowej organizacji politycznej, jaką był Obóz Zjednoczenia Narodowego. W skład OZN, nazywanego przez przeciwników politycznych pogardliwie „Ozonem”, wchodziło wielu dawnych członków BBWR-u, jak również nowi zwolennicy faktycznych władz w Polsce. Celem Rydza – Śmigłego było stworzenie nowej, „oficjalnej” partii, która byłaby w stanie sprawować władzę większościową. Ze względu na dużą liczbę osób związanych z wojskiem, jak również samą osobę twórcy, OZN miał charakter prawie paramilitarny. Celem organizacji było umocnienie władzy i popieranie naczelnego wodza, jak również kultywowanie pamięci o Marszałku i jego dokonaniach. Podobnie jak BBWR, OZN nie miał dokładnie sprecyzowanego programu politycznego, stawiając raczej na ufanie wizji wodza.

OZN okazał się być jednak tworem politycznym daleko słabszym od BBWR-u. Spotkał się on nie tylko z oporem dawnej opozycji prawicowej i lewicowej, ale i dużej części zwolenników Sanacji. Nie udało mu się stać ruchem prawdziwie masowym, a jego siła polityczna była bardzo mała. Mimo to organizację tą rozwijano aż do wybuchu II wojny światowej. Działacze „Ozonu” założyli w roku 1942 Obóz Polski Walczącej, jednakże również ta organizacja niepodległościowa nie znalazła szerszego odzewu. Koniec końców próba stworzenia nowej jakości na scenie politycznej umarła śmiercią naturalną podczas II wojny światowej.