Napoleon Bonaparte a sprawa polska. Czy Napoleon oszukał Polaków?

Ocena działalności Napoleona w sprawie polskiej zawsze przysparzała problemów historiografii polskiej. Było to efektem bardzo niejednoznacznej polityki, jaką cesarz Francuzów prowadził wobec swoich najwierniejszych sojuszników.

Polacy byli u boku Napoleona od samych początków jego kariery, jeszcze w czasie wojen we Włoszech, gdzie Jan Henryk Dąbrowski organizował swoje Legiony. Napoleon traktował jednak te siły bardzo instrumentalnie, pozwalając im na powolny rozpad po zawarciu pokoju z Austrią, a część żołnierzy wykorzystując, ironicznie, do zwalczania powstania na Santo Domingo.

Po raz kolejny karta polska okazała się ważna w czasie walk z III i IV koalicją, gdy walki sięgnęły swym zasięgiem na terytorium dawnej Rzeczpospolitej. Z jednej strony Napoleon wynagrodził wspierających go z całych sił Polaków utworzeniem namiastki państwowości, jaką było samodzielne Księstwo Warszawskie. Z drugiej -  jak już przed chwilą powiedziano – była to jedynie namiastka, nie spełniająca wielkich ambicji polskich. Dodatkowo państwo to nie było do końca samodzielne, bowiem Francuzi często wtrącali się do jego wewnętrznej polityki. Napoleon tworząc Księstwo chciał utworzyć swoistą przeciwwagę dla swoich przeciwników w Europie Wschodniej, nie chciał jednak zbytnio drażnić cara rosyjskiego Aleksandra I, sojuszu z którym potrzebował. Stąd też ambicje Polaków niewiele go obchodziły. Skupiał się na celach własnej polityki, co jest w zasadzie logiczne. Nie miał on też oporów przeciwko posłaniu polskich szwoleżerów do Hiszpanii, gdzie ponownie naród walczący o własną wolność tłumił powstanie ludu chcącego tego samego dla siebie.

Polacy stanowili najliczniejszy kontyngent po Francuzach w Wielkiej Armii, wykorzystanej przez Napoleona Bonaparte do wojny z Rosją w 1812. Sam cesarz deklarował, że jest to „druga wojna polska”, mająca na celu odbudowanie wielkiej państwowości polskiej. Nie wiadomo do końca jednak, czy owe plany nie były jedynie szumnymi obietnicami, jako że Napoleon nie raz wykazywał, że potrafi zmieniać zdanie w zależności od sytuacji politycznej. Polacy stali jednak przy boku Napoleona do samego końca, często poświęcając życie za jego sprawę – tak, jak zrobił to książę Poniatowski, jeden z nielicznych cudzoziemskich marszałków Francji.

Niezależnie od tego, jak trudną jest odpowiedź na pytanie, czy Napoleon zdradził Polaków, jedno jest absolutnie pewne – Polacy na pewno nie zdradzili Napoleona.