Udział Polaków w wojnach napoleońskich - przyczyny, bitwy, ważne postacie

Po upadku Rzeczpospolitej w 1795 roku polscy patrioci szukali możliwości dalszej walki o niepodległość państwa, tym razem jednak szukając sojuszników poza granicami państwa. Z oczywistych względów naturalnym sojusznikiem wydawał się być w tym wypadku Napoleon Bonaparte, jako że toczył on walki z państwami zaborczymi.

Do pierwszych prób współpracy pomiędzy Polakami a Napoleonem doszło jeszcze w roku 1797 we Włoszech, gdzie Jan Henryk Dąbrowski zaczął tworzyć, w porozumieniu z Napoleonem, Legiony Polskie. Były one formalnie finansowane przez Lombardię, posiadały jednak polskie mundury i były zasilane ochotnikami i jeńcami z armii austriackiej. W roku 1800 liczba jednostek polskich powiększyła się o Legię Naddunajską, organizowaną przez Karola Kniaziewicza. Obydwie te formacje nie przyniosły jednak oczekiwanego przez ich twórców znaczenia, bowiem tuż po zakończeniu walk z siłami Austrii i Prus Napoleon przestał interesować się polskimi oddziałami. Część legionistów wysłano w roku 1802 na Santo Domingo, w celu tłumienia powstania niewolniczego, co zakończyło się ogromnymi stratami.

Idea wykorzystania Polaków w walce przeciwko swoim przeciwnikom powróciła w roku 1807, kiedy to Napoleon był zmuszony walczyć przeciwko silnej koalicji prusko – rosyjskiej. Polacy przysłużyli się wtedy wodzowi Francuzów, organizując pomoc wojskom francuskim wkraczającym na tereny byłej Rzeczpospolitej i z własnej inicjatywy walcząc z oddziałami zaborców. W efekcie tych działań Napoleon postanowił wykorzystać Polaków do umocnienia swojej pozycji we Wschodniej Europie. W tym celu powołał do życia w roku 1807 Księstwo Warszawskie. Posiadało ono własny rząd, władcę i armię, było jednak uzależnione od woli Napoleona.

Polskie wojsko stanowiło coraz wyraźniejszy kontyngent w armii francuskiej, stąd też powoływanie nowych oddziałów polskich. W 1808 roku niektóre z nich zostały użyte w Hiszpanii, gdzie wybuchło skierowano przeciw Napoleonowi powstanie. 30.11.1808 roku polscy szwoleżerowie, pod wodzą Jana Kozietuskiego, przebili się przez obronę hiszpańską w wąwozie pod Somosierrą, otwierając Napoleonowi drogę w głąb Hiszpanii.

W roku 1809, w czasie wojny Napoleona z Austrią, wojska austriackie próbowały zająć tereny Księstwa Warszawskiego. Doszło wtedy do nierozstrzygniętej bitwy pod Raszynem (19.04.1809), gdzie dowodził ks. Józef Poniatowski. Ostatecznie klęska Austrii w wojnie spowodowała powiększenie terenów Księstwa o kolejne tereny.

Polacy stanowili też jeden z najliczniejszych oddziałów wchodzących w skład Wielkiej Armii, która to w roku 1812 ruszyła na Moskwę. Książę Poniatowski odgrywał też rolę doradcy u Napoleona, znając teren kampanii. Polacy uczestniczyli w krwawej bitwie pod Borodino, później zaś w czasie odwrotu cierpieli równie mocno, jak reszta armii. Jednym z młodych żołnierzy WielkiejArmii był późniejszy pisarz, hrabia Aleksander Fredro.

W wyniku kampanii roku 1813 Księstwo Warszawskie zostało zajęte przez Rosjan, a Napoleon zaczął przegrywać wojnę z koalicjantami. Mimo to mógł on liczyć na lojalność Polaków. W czasie krwawej bitwy pod Lipskiem (16-19.10.1813) Napoleon mianował Poniatowskiego marszałkiem Francji, jednak sam książę zginął w tej samej bitwie, w czasie próby przeprawy przez Elsterę. Polskie oddziały dotrwały z Napoleonem do końca i wchodziły w skład gwardii honorowej, jaką Napoleon zabrał ze sobą na Elbę.

Walka Polaków z zaborcami, mimo że ostatecznie zakończyła się klęską, nie pozwoliła zaborcom na całkowite zlekceważenie sprawy polskiej. Z tego względu też musieli oni na Kongresie Wiedeńskim pójść na spore ustępstwa względem Polaków i zgodzić się na utworzenie szeregu namiastek pańtwowości.