W następstwie uchwalonego 23.01.1793 roku w Petersburgu traktatu rozbiorowego, później potwierdzonego przez sejm polski w Grodnie (1793), Rzeczpospolita stała się państwem kadłubowym, cieniem swojej dawnej potęgi.
W wyniku rozbioru Prusy zajęły dwa bogate miasta, jakimi były, dotąd należące do Rzeczpospolitej, Toruń i Gdańsk. Oprócz tego zajęły one również Wielkopolskę i Mazowsze. Łącznie tereny anektowane przez państwo pruskie to 58 tys. kilometrów kwadratowych, zamieszkałych przez 1 milion mieszkańców.
Państwo rosyjskie z kolei zajęło resztę Ukrainy, Podole i Białoruś z Pińskiem. Rzeką graniczną stała się Druja.
W następstwie Sejmu Rozbiorowego w Grodnie (ostatniego w dziejach Rzeczpospolitej) zniesiono większość reform Sejmu Wielkiego, pozostawiając jedynie nietykalność osobistą mieszczan i ich prawo do nabywania ziemi, jak również głosowanie większością. Były to niewielkie owoce ogromnego wysiłku reformatorskiego. Faktyczną władzę w Rzeczpospolitej zaczęli sprawować urzędnicy rosyjscy. Rozpoczęto planową redukcję armii. Jednocześnie zaś Katarzyna II przestała wspierać i troszczyć się o konfederatów targowickich – nie byli jej oni już potrzebni. Wielu z nich zginęło w trakcie insurekcji kościuszkowskiej, która była ostatnią próbą uratowania starej Rzeczpospolitej.