Płazińce inaczej zwane robakami płaskimi są zwierzętami o grzbietobrzusznie spłaszczonym ciele, w którym wyróżnić może przód (bez wyraźnie wyodrębnionego odcinka głowowego) i tył ciała oraz stronę grzbietową i brzuszną. Robaki płaskie są więc zwierzętami o dwubocznej symetrii ciała. U niektórych z nich (tasiemce) silnie wydłużone ciało może być podzielone na segmenty zwane proglotydami. Płazińce należą do trójwarstwowców (narządy powstają ze wszystkich listków zarodkowych – ekto-, endo- i mezodermy) i acelomata (w rozwoju zarodkowym brak celomy – wtórnej jamy ciała).
Wśród płazińców spotykamy zarówno formy wolno żyjące – wirki jak i organizmy pasożytnicze – przywry i tasiemce, które wywołują liczne choroby u swoich gospodarzy.
|
|
Gromady płazińców |
||
|
Wirki |
Przywry |
Tasiemce |
|
|
miejsce występowania |
wody słone i słodkie, wilgotne środowiska lądowe |
powierzchnia lub wnętrze ciała żywicieli |
wnętrze ciała żywicieli |
|
przedstawiciele |
wypławek biały |
motylica wątrobowa |
tasiemiec nieuzbrojony |
|
wypławek czarny |
motyliczka |
tasiemiec uzbrojony |
|
|
|
przywra krwi |
||
|
|
|||
Budowa i czynności życiowe płazińców:
Ciała płazińców pokrywa jednowarstwowy nabłonek: komórkowy u wirków lub syncytialny (komórki zlane w jednolitą warstwę) u tasiemców i przywr. Nabłonek form wolno żyjących pokryty jest rzęskami, u pasożytów występuje z kolei bezpostaciowy oskórek pełniący funkcje ochronną (zabezpiecza przed strawieniem wewnątrz ciała żywiciela). Pod nabłonkiem znajdują się mięśnie gładkie, które u wirków tworzą kilka pasm (okrężne, skośne i podłużne) a u tasiemców i przywr występują w postaci pojedynczych włókien. Nabłonek wraz z mięśniami tworzy wór powłokowo-mięśniowy, który nadaje kształt robakom płaskim. Wnętrze jamy ciała wypełnione jest parenchymą – tkanką zbudowaną z komórek zróżnicowanych pod względem kształtu i pochodzenia, Jej funkcją jest gromadzenie substancji odżywczych.
Narządy płazińców zgrupowane są w układy.
Układ pokarmowy składa się z otworu gębowego (spełniającego też rolę otworu odbytowego, który nie występuje), gardzieli i jelita prostego lub rozgałęzionego (tasiemce w ogóle pozbawione są układu pokarmowego).
Układ oddechowy i krwionośny nie występują. Wymiana gazowa odbywa się przez powierzchnię ciała, a substancje odżywcze przenoszone za pomocą płynu występującego w przestrzeniach międzykomórkowych.
Układ nerwowy tworzą dwa zwoje nerwowe (położone w przedniej części ciała), od których odchodzą parzyste pnie nerwowe (biegnące w brzusznej części ciała) połączone spoidłami poprzecznymi. Robaki wolno żyjące mają silnie rozwinięte narządy zmysłów.
Układ wydalniczy typu protonefrydialnego zbudowany jest kanalików wydalniczych zakończonych komórkami płomykowymi. Jego główna funkcją jest osmoregulacja.
Układ rozrodczy jest obojnaczy. W rozwoju (prostym lub złożonym) może występować jedna wolno żyjąca lub pasożytnicza larwa lub też wiele stadiów larwalnych. W cyklu życiowym pasożytów występują jeden lub kilka żywicieli pośrednich oraz żywiciel ostateczny, którym m.in. może być człowiek.
