Pierścienice to grupa zwierząt obejmująca ok. 9 tysięcy gatunków żyjących w morzach, wodach słodkich, glebie i ściółce. Większość prowadzi wolno żyjący tryb życia, nieliczne są pasożytami (pijawki). Zaliczamy do nich drapieżników, filtratorów, mułożerców i glebożerców.
Pierścienice należą do trójwarstwowców. Posiadają wtórną jamę ciała – celomę, która znajduje się pomiędzy układem pokarmowym a mięśniami. Wypełniona jest płynem, który pełni rolę szkieletu hydraulicznego i pośredniczy w wymianie substancji i gazów oddechowych pomiędzy układem krwionośnym a komórkami ciała.
Budowa ciała pierścienic
Zewnętrzną powłokę ciała stanowi wór powłokowo-mięśniowy, który składa się jednowarstwowego nabłonka oraz cienkiej warstwy mięśni okrężnych i grubszej podłużnych (czasem występują także mięśnie poprzeczne i skośne). Wytworami nabłonka jest chitynowy oskórek i śluz.
Pierścienice to robakokształtne zwierzętami o wydłużonym, na ogół obłym ciele. Cechuje je segmentacja, czyli podział na wyraźne pierścienie – metamery (stąd nazwa pierścienice), które powtarzają się wzdłuż długiej osi ciała. Segmenty oddzielone są od siebie przegrodami poprzecznymi, czyli septami. U skąposzczetów i wieloszczetów segmentacja zewnętrzna odpowiada wewnętrznej, pierścienie pijawek nie odpowiadają metamerii wewnętrznej. Metameria jest najczęściej homonomiczna (takie same segmenty np. u dżdżownic), rzadziej heteronomiczna (segmenty różnią się od siebie w rożnym stopniu).
U większości wieloszczetów zachodzi proces cefalizacji, czyli wyodrębnienia głowy. Tworzy ją płat przedgębowy (pierwszy segment) oraz płat gębowy, który powstał ze zlania dwóch lub trzech segmentów. Pierwszy z nich zawiera mózg i zaopatrzony jest w narządy czuciowe (głaszczki, czułki) i oczy W drugim po spodniej stronie znajduje się otwór gębowy. Skąposzczety i pijawki nie posiadają wydzielonego odcinka głowowego. Pijawki mają natomiast przyssawkę przednią i często też tylną, które powstają z przekształcenia kliku odpowiednio pierwszych lub ostatnich metamerów. Końcowy segment wieloszczetów, który zawiera odbyt także różni się od pozostałych.
Wieloszczety posiadają parapodia (przynóżki), będące bocznymi nieczłonowanymi uwypukleniami występującymi na wszystkich segmentach (z wyjątkiem segmentów tworzących głowę i odbyt). Parapodia składają się z dwóch płatów, zaopatrzone są w chitynowe szczecinki. Służą do poruszania się (ułatwiają pływanie i pełzanie po dnie). U niektórych form wodnych przynóżki posiadają pierzaste wyrostki skrzelowe uczestniczące w wymianie gazowej.