Szkarłupnie to wtórouste bezkręgowce o promienistej symetrii ciała. Występują na różnych głębokościach mórz pełnosłonych. Są niezbyt ruchliwymi zwierzętami prowadzodzącymi często przydenny tryb życia. Spotykamy wśród nich saprofagi, filtratory, mułożerców i drapieżniki.
Ciało szkarłupni może przybierać różne kształty: kielicha, gwiazdy, walca lub kuli (czasem jest spłaszczone). Pokryte jest wapiennym pancerzem, który nie stanowi typowego szkieletu zewnętrznego (jest wytworem skóry właściwej, która jest pochodzenia mezodermalnego). Pancerz tworzą porowate płytki zaopatrzone czasem w kolce (ruchome u jeżowców) lub igły (u strzykw).
Dorosłe osobniki nie mają wyodrębnionej głowy. Otwór gębowy może znajdować się na wierzchniej (liliowce) lub na spodniej stronie ciała (rozgwiazdy) a czasem z boku (u strzykw). Otwór odbytowy nie zawsze występuje (wężowidła).
 |
| Przedstawiciele szkarłupni: rozgwiazdy i jeżowce |
Układ oddechowy nie jest dobrze wykształcony. Wymiana gazowa zachodzi przez nóżki wodne, płuca wodne lub powłoki ciała.
Występują trzy układy krążenia: hemalny, parahemlny i ambulakralny. Układ hemalny typu otwartego, ma uproszczoną budowę. Skalda się z naczynia kurczliwego (odpowiednik serca) i systemu zatok. Układ parahemalny tworzą jamy i przestwory międzykomórkowe. Układ ambulakralny zwany też układem wodnym składa się z systemu kanałów rozgałęzionych po całym ciele, w których krąży woda morska. Kanały tworzą na zewnątrz ciała wypustki zwane nóżkami ambulakralnymi, które mogą spełniać różne funkcje (służą do poruszania się, pełnią funkcję przyssawek, narządów dotyku lub wymiany gazowej).
Szkarłupnie nie mają wyodrębnionego układu wydalniczego. Ponieważ są izoosmotyczne w stosunku do zamieszkiwanego środowiska nie mają problemów z osmoregulacją. Usuwanie metabolitów zachodzi przez powłoki ciała oraz przy udziale podocytów. Są to komórki zbierające z ciała zbędne produkty przemiany materii, które przedostają się do układu wodnego a następnie na zewnątrz ciała.
Układ nerwowy zdecentralizowany (brak zwojów i wyodrębnionego mózgu). Ma prymitywną budowę. Składa się z pierścienia okołogębowego i odchodzących od niego pięciu nerwów. Nie występują wyspecjalizowane narządy zmysłów.
Szkarłupnie są na ogół rozdzielnopłciowe. Nie występuje u nich dymorfizm płciowy. Zapłodnienie jest zazwyczaj zewnętrze . Przechodzą rozwój złożony. Planktoniczna larwa (dipleurula) jest dwuboczna symetryczna i wolnopływająca.