Wirki (Turbelarria) są najliczniejszą grupą płazińców – dotychczas opisana około trzech tysięcy gatunków, z czego około sto występuje w Polce. Osiągają niewielki rozmiary – od kilku milimetrów do kilku centymetrów (wyjątkowo niektóre formy np. glebowe mogą mieć większe rozmiary). Wirki to formy wolno żyjące zamieszkujące wody słone i słodkie oraz wilgotne środowiska lądowe.
Budowa wirków:
Mają spłaszczone i wydłużone ciało pokryte jednowarstwowym nabłonkiem komórkowym, pod którym znajduje się warstwa mięśni gładkich (okrężne, skośne i podłużne). Skurcze mięsni umożliwiają wykonywanie ruchów ciała a rzęski (pokrywające nabłonek niektórych wirków) usprawniają poruszanie (pełzanie, pływanie). Pomiędzy komórkami nabłonka znajdują się rabdity – twory służące do obrony lub do ataku (śluzowaciejąc powodują unieruchomienie przeciwnika). Wnętrze ciała wirków wypełnia parenchyma, która pełni rolę szkieletu hydraulicznego.
Układ pokarmowy składa się z otworu gębowego znajdującego się po brzusznej stronie ciała, mięsistej gardzieli wysuwanej na zewnątrz w postaci rękawa oraz odchodzącego od gardzieli jelita prostego lub rozgałęzionego, które jest ślepo zakończone (brak otworu wydalniczego, którego rolę spełnia otwór gębowy). Trawienie odbywa się stopniowo (kolejna porcja pokarmu pobierana jest w momencie strawienia poprzedniej).
Wirki tak jak i wszystkie inne płazińce nie posiadają układu oddechowego i krwionośnego.
Układ wydalniczy typu protonefrydialnego spełnia dwie funkcje: osmoregulacyjną i wydalniczą. Zbudowany jest z kanalików wydalniczych zakończonych komórkami płomykowymi posiadającymi gwiaździste wyrostki oraz pęczek ruchliwych rzęsek w kształcie płomyka. Kanaliki wydalnicze zebrane są w główne kanały zbiorcze, które tworzą dwa podłużne ciągi mające ujście na zewnątrz ciała w postaci jednego lub kilku otworków znajdujących się po bokach grzbietowej stronie ciała.
Układ nerwowy składa się z leżących w przedniej części ciała zwojów nerwowych oraz biegnących brzusznie dwóch głównych pni nerwowych, drobniejszych pni i ich spoideł poprzecznych. Wirki posiadają dobrze wykształcone narządy zmysłu: chemoreceptory, fotoreceptory, czyli proste oczka występujące w postaci jednej lub kilkunastu par oraz receptory dotyku. Ponadto wirki morskie (i niektóre słodkowodne) mają statocysty, będące narządem zmysłu równowagi.
Wirki są obojnakami (mają zarówno męskie jak i żeńskie narządy rozrodcze). Wirki słodkowodne przechodzą rozwój prosty (bez stadium larwalnego). Wirki morskie posiadają stadium wolno pływającej larwy, czyli ich rozwój jest złożony.
Rodzaje wirków:
Podział wirków oparty jest na budowie układu pokarmowego. Wyróżniamy:
• wirki bezjelitowe
 |
|
Neochildia fusca - przestawiciel wirków bezjelitowych/ |
• wirki prostojelitowe
• wirki trójjelitowe
• wirki wielojelitowe zwane inaczej wypławkami
 |
| Pseudobiceros bedfordi - przestawiciel wirków wielojelitowych |
W Polsce spotykamy wirki bezjelitowe i wypławki, spośród których najpospolitsze są wypławek biały i wypławek czarny, czyli wielooczka czarna. Pierwszy z nich jest większy (osiąga do 2,5 cm długości i 6 mm szerokości) ma mlecznobiałe ciało z prześwitującym układem pokarmowym i widocznymi plamkami ocznymi. Wielooczka czarna jest o połowę mniejsza i ma ciemno zabarwione ciało, na którym plamki oczne położone są na jasnych polach. Oba gatunki żyją w czystych zbiornikach wód słodkich. Są drapieżnikami, ich pokarm stanowią larwy bezkręgowców, skorupiaki i pierścienice.
 |
|
Wypławek biały (Dendrocoelum lacteum)/Eduard Solà 902.10.2011/commons.wikimedia.org |