W błonach komórkowych czerwonych krwinek znajdują się specjalne białka tzw. antygeny, których obecność warunkuje występowanie czterech grup krwi.
• grupa A – na błonach komórkowych erytrocytów występują antygeny A, a w osoczu znajdują się przeciwciała anty-B ;
• grupa B – na błonach komórkowych erytrocytów występują antygeny B, a w osoczu znajdują się przeciwciała anty-A;
• grupa AB – na błonach komórkowych erytrocytów występują antygeny A i antygeny B, a w osoczu brak obecności przeciwciał;
• grupa 0 – na błonach komórkowych erytrocytów nie występują antygeny A i B, a w osoczu znajdują się przeciwciała anty-A i anty-B.
Znajomość grup krwi odgrywa kluczową rolę w procesie transfuzji, czyli przetaczania krwi. W przypadku niegodności grup dochodzi do aglutynacji, czyli zlepienia się erytrocytów na wskutek wiązania przeciwciał obecnych w osoczu krwi biorcy z antygenami erytrocytów dawcy np. u biorcy z grupa A nastąpi wiązanie przeciwciał anty-B z antygenami B erytrocytów biorcy z grupą B.
Osoba z grupą 0 nie posiada żadnego antygenu, dlatego jest uniwersalnym dawcą dla osób z pozostałymi grupami krwi (A, B, AB i 0). Natomiast osoba z grupą AB ze względu na brak przeciwciał może by uniwersalnym biorcą, co oznacza, że bez komplikacji przyjmie krew od dawcy z każdą grupą krwi.
 |
| Ogólny schemat zgodności grup krwi w układzie AB0. |
|
Grupa krwi |
Antygen |
Przeciwciała w osoczu |
Dawca dla grup |
Biorca grup |
|
A |
A |
anty-B |
A, AB |
A, 0 |
|
B |
B |
anty-A |
B, AB |
B, 0 |
|
AB |
AB |
– |
AB |
AB, A, B, 0 |
|
0 |
– |
anty-A, anty-B |
0, A, B, AB |
0 |
Oprócz obecności antygenów A, B i AB na błonach komórkowych erytrocytów może występować inne białko tzw. antygen D. Wśród przedstawicieli rasy białej 85 % społeczeństwa posiada dodatni odczyn, co oznacza, że ich krwinki zawierają ten antygen. Powszechnie mówimy, że ich krew ma odczyn Rh+. U pozostałych osób, które nie posiadają białka D, krew wykazuje odczyn ujemny, czyli Rh – . Obecność czynnika Rh wiąże się z możliwością wystąpienia konfliktu serologicznego. Ma on miejsce, gdy matka będąca w ciąży posiada czynnik Rh–, a dziecko odziedziczyło o po ojcu czynnik Rh+. Po przedostaniu się krwinek Rh+ dziecka do krwiobiegu matki (ma to zazwyczaj miejsce dopiero w przypadku pierwszego porodu), w jej organizmie rozpoczyna się produkcja przeciwciał skierowanych przeciw antygenowi D. Doprowadzić to może do zniszczenia erytrocytów płodu, a tym samym zahamowania jego rozwoju.