Liść jest organem wegetatywnym będącym częścią pędu. Zawiązki liści znajdujące się w zarodku to liścienie (liście zarodkowe). Dwuliścienne jak sama nazwa wskazuje posiadają dwa liścienie a jednoliścienne jeden.
Budowa morfologiczna liścia:
Typowy liść zbudowany jest z:
1. blaszki – spłaszczona grzbietobrzusznie, jest pojedyncza lub złożona; ma różne kształty; na blaszce widoczne są nerwy (zawierające wiązki przewodzące) w śród których wyróżniamy nerw główny i odchodzące od niego nerwy boczne; w blaszce liściowej wyróżnić możemy nasadę, wierzchołek i brzeg, które mogą mieć różne kształty;
• nasada liścia: klinowata, zaostrzona, ucięta, sercowata, strzałkowata, oszczepowata, uszata, przerośnięta;
• wierzchołek liścia: zaokrąglony, stępiony, tępy, ucięty, wycięty, zaostrzony, ostry, sztyletowaty, szczeciniasty;
• brzeg blaszki liściowej: cały, piłkowany, karbowany, ząbkowany, falisty, postrzępiony;
• unerwienia blaszki liściowej: dłoniaste (z nasady blaszki odchodzi klika nerwów głównych), pierzaste (jeden nerw główny od którego odchodzą nerwy boczne), równoległe (brak nerwu głównego, nerwy schodzą się w wierzchołku liścia) widlaste (nerwy na końcu dichotomicznie rozgałęzione);
 |
| Użyłkowanie liścia: a. pierzaste, b. siatkowate, c. równoległe, d. dłoniaste, e. wachlarzowate/Agnieszka Kwiecień (10.09.2007)/ commons.wikimedia.org |
2. ogonka – przytwierdza liść do łodygi (u jednoliściennych ogonek najczęściej nie występuje – liście siedzące)
 |
| Budowa liścia |
Typy ulistnienia:
Liście mogą być w różny sposób rozmieszczone na łodydze. Wyróżniamy następujące typy ulistnienia:
• skrętoległe – z węzła wyrasta tylko jeden liść, linia łącząca nasady kolejnych liści ma przebieg spiralny (wierzba, len, szczaw);
• naprzeciwległe – z węzła wyrastają dwa liście ułożone naprzeciw siebie, wszystkie pary liści leżą w jednej płaszczyźnie (szakłak);
• nakrzyżległe – z węzła wyrastają dwa liście ułożone naprzeciw siebie; liście sąsiednich węzłów są ustawione względem siebie pod kątem 90 stopni (pokrzywa, jasnota biała);
• okółkowe – z węzła wyrasta więcej niż dwa liście (moczarka kanadyjska, jałowiec);
 |
|
Ulistnienie: a. skrętoległe, b. nakrzyżległe, c. naprzeciwległe, d. okółkowe/ |
Rodzaje liści:
1. Liście pojedyncze – jedna blaszka na ogonku liściowym, blaszka może być podzielona ale odpada zawsze w całości; wyróżniamy liście pojedyncze o:
a. o blaszce niepodzielnej
b. o blaszce podzielnej
2. Liście złożone – kilka blaszek na wspólnym ogonku (blaszki odpadają oddzielnie):
a. pierzaste:
• nieparzystopierzaste (dziki bez czarny),
• parzystopierzaste (robinia pseudoakacja)
b. dłoniaste (kasztanowiec)
 |
|
Blaszki liści złożonych: a. liść trójlistkowy, b. dłoniasto złożony, |
Funkcje liścia:
• fotosynteza (odżywianie rośliny);
• wymiana gazowa (tlen, dwutlenek węgla);
• transpiracja (wyparowywanie wody);
• funkcja spichrzowa – magazynowanie substancji zapasowych (liście spichrzowe cebuli) i wody (liście aloesu i rojnika),
• funkcja obronna – obrona przed roślinożercami i nadmierną transpiracją (ciernie berberysu);
• funkcja okrawająca – okrywania organów i pąków (liście łuskowate);
• funkcja czepna – owijanie wokół podpór (wąsy grochu);
• funkcja wabiąca – wabienie owadów zapylających kwiaty (liście przybierają różne barwy np. żółta u wilczomleczy lub czerwoną u poinsecji);
• funkcja pułapkowa – chwytanie i trawienie owadów (liście pułapkowe rosiczki, dzbanecznika);