Korzeń jest podziemnym organem rośliny. W czasie kiełkowania nasienia powstaje przed pędem jako korzeń zarodkowy, który następnie przekształca się w korzeń główny. Korzeń główny rosnąc pionowo w dół wydłuża się i osiąga odpowiednią grubość a następnie wypuszcza korzenie boczne, rosnące ukośnie lub poziomo w ziemi. Te także rozgałęziają się tworząc korzenie dalszych rzędów. Ponadto roślina może tworzyć korzenie dodatkowe tzw. przybyszowe, które mogą wyrastać z nadziemnych części pędowych (łodygi, liści) i różnego typu pędów podziemnych (nie pochodzą więc z zarodka).
Systemy korzeniowe:
Korzenie w glebie mogą tworzyć rożne zespoły, które nazywamy systemami korzeniowymi. Wyróżniamy dwa podstawowe systemy korzeniowe: palowy i wiązkowy.
System palowy to układ w którym występuje gruby korzeń główny (powstały z przekształcenia korzenia zarodkowego), od którego odchodzą krótsze i drobniejsze korzenie boczne. Jest to bardzo rozbudowany system, który może sięgać głęboko w ziemię. Występuje u nagonasiennych oraz u większości okrytonasiennych dwuliściennych (drzewiastych i zielnych).
 |
| Korzeń palowy mniszka lekarskiego/Rasbak (23.03.2007)/ commons.wikimedia.org |
System wiązkowy utworzony jest z licznych korzeni o podobnej grubości i długości, które mogą się rozgałęziać. Te korzenie zwane korzeniami przybyszowymi wyrastają u podstawy pędu roślin, których korzeń zarodkowy zamarł całkowicie lub częściowo (brak więc korzenia głównego). Występuje przede wszystkim u okrytonasiennych jednoliściennych oraz u bylin dwuliściennych, które wykształcają podziemne łodygi (kłącza).
 |
| Systemy korzeniowe roślin: a-d – korzenie palowe, e – system wiązkowy |
Strefy korzeniowe:
W budowie zewnętrznej korzenia możemy wyróżnić cztery zasadnicze strefy, w których zachodzą różne procesy wzrostowe.
Strefa wierzchołkowa tworzy wierzchołek (stożek) wzrostu, który zbudowany jest małych cienkościennych komórek merystematycznych o dużych jądrach komórkowych. Komórki te stale się dzielą, dlatego obszar ten jest często nazywany strefą podziałów komórkowych. Stożek wzrostu otoczony jest czapeczką korzeniową, która zabezpiecza go przed zniszczeniem.
Strefa wydłużania (elongacyjna) zbudowana jest z niezróżnicowanych szybko rosnących komórek, które utraciły już zdolność podziału. Strefa ta odpowiada za wzrost rośliny na długość, odbywa się w niej również wstępne różnicowanie tkanek.
Strefa dojrzewania (włośnikowa) zwana jest też strefą różnicowania gdyż w niej odbywa się dalsze dojrzewanie i różnicowania komórek na różne tkanki stałe (komórki specjalizują się w pełnieniu określonych funkcji charakterystycznych dla : skórki, kory pierwotnej, wiązek przewodzących walca osiowego, czyli tkanek, które budują). Komórki skórki wytwarzają cienkie wyrostki – włośniki, które odpowiadają za pobieranie wody wraz z rozpuszczonymi solami mineralnymi.
 |
| Włośniki (h) |
Strefa korzeni bocznych zbudowana jest w pełni ukształtowanych tkanek. W tej strefie powstają korzenie boczne, które utwierdzają roślinę w podłożu i współdziałają w transporcie.
Funkcje korzenia:
1. zasadniczą rolą korzenia jest zaopatrywanie rośliny w wodę (wraz z rozpuszczonymi solami mineralnymi), którą pobierają z gleby;
2. ponad to korzeń utwierdza roślinę w podłożu;
3. zmodyfikowane korzenie , mogą pełnić różne dodatkowe funkcje:
• magazynują substancje zapasowe (korzenie spichrzowe występujące np. u marchwi, selera, pietruszki, buraka, rzodkiewki, dali);
• podpierają i chronią przed zatopieniem rośliny rosnące w grząskim lub płytkim podłożu (korzenie podporowe figowców, palm, kukurydzy);
• zaopatrują w tlen zalane wodą korzenie roślin występujących na bagnistych terenach (korzenie oddechowe cypryśnika);
• dostarczają wodę epifitom (korzenie powietrzne storczyków);
• przymocowują roślinę do podłoża innego niż gleba (korzenie czepne bluszczy);
• biorą udział w odżywaniu rośliny (korzenie asymilacyjne epifitów);
Korzenie niektórych roślin mogą wchodzić w związki symbiotyczne z grzybami lub bakteriami azotowymi z rodzaju Rhizobium. Współżycie korzenie z grzybami to mikoryza, która przynosi korzyści zarówno grzybowi (który korzysta z substancji pokarmowych wytworzonych przez rośliny) jak i roślinom (strzępki grzybni zwiększają powierzchnię chłonną roślin zapewniając im lepszy dostęp do wody, ponad to rośliny pobierają z gleby różne substancje produkowane przez grzyby np. antybiotyki i witaminy). Dzięki symbiozie korzeni z bakteriami azotowymi roślinny motylkowe otrzymują od bakterii cenne dla nich związki azotowych (bakterie mają zdolność przyswajania azotu z powietrza), bakterie natomiast otrzymują od rośliny miejsce do życia (w odp. warunkach beztlenowych) oraz wyprodukowane przez nią substancje odżywcze.