Kod genetyczny jest to reguła, która wyznacza sposób zapisu aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym przy użyciu nukleotydów tworzących kwasy nukleinowe: DNA, a potem mRNA.
• trójkowy – pojedynczy aminokwas kodowany jest przez trójkę położonych obok siebie nukleotydów zwanych kodonem (tripletem).
• jednoznaczny – każdy kodon koduje tylko jeden ściśle określony aminokwas.
• zdegenerowany – jeden aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów.
Ponieważ są 64 kombinacje ułożenia nukleotydów, a liczba aminokwasów występujących w białkach wynosi 20 to każdy aminokwas może być zakodowany na kilka różnych sposobów. W rzeczywistości aminokwasy są kodowane przez jeden kodon jak np. metionina (AUG) i tryptofan (UGG) lub przez kilka kodonów jak leucyna (UUA, UUG, CUU, CUC, CUA, CUG) czy seryna (UCU, UCC, UCA, UCG)
• niezachodzący – pojedynczy nukleotyd wchodzi w skład tylko jednego kodonu, co oznacza, ze kodony nie zachodzą na siebie
Tak więc przykładowo w sekwencji AAAUAC, pierwsza trójka(AAA) koduje lizynę, a druga (UAC) tyrozynę, nie ma możliwości, aby w tym wypadku drugi kodon zaczął się trzeciej zasady.
• bezprzecinkowy – pomiędzy kodonami nie ma żadnych przerw, tak więc w sekwencji nukleotydów nie ma odcinków, które nie ulegałyby translacji.
• kolinearny – kolejność ułożenie kodonów w mRNA ściśle wyznacza kolejność ułożenia aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym białka.
• uniwersalny – dla wszystkich organizmów żyjących na Ziemi obowiązuje podobny kod genetyczny, opierający się na tych samych prawidłowościach (choć u niektórych organizmów istnieją niewielkie odstępstwa od powyższych reguł).
 |
| Schemat kodu genetycznego |