Kwasy nukleinowe to organiczne związki mające postać makrocząsteczek. Wyróżniamy dwa kwasy nukleinowe: deoksyrybonukleinowy – DNA i rybonukleinowy – RNA. Kwas DNA odpowiedzialny jest za przechowywanie informacji genetycznej oraz jej powielanie (przekazywanie z pokolenia na pokolenie). Kwas RNA uczestniczy natomiast w odczytywaniu informacji zawartej w materiale genetycznym. Wyróżniamy trzy rodzaje RNA: mRNA (informacyjny RNA) – przenosi informację dotyczącą budowy białka z jądra do cytoplazmy, tRNA (transportujący RNA) – w czasie biosyntezy białka przenosi aminokwasy z cytoplazmy do rybosomu, rRNA (rybosomalny RNA) – wchodzi w skład rybosomów.
Kwasy nukleinowe zbudowane są z podstawowych jednostek zwanych nukleotydami, które łącząc się ze sobą tworzą łańcuch polinukleotydowy. Każdy nukleotyd zbudowany jest z zasady azotowej, cukru pięciowęglowego (rybozy lub deoksyrybozy) i reszty fosforanowej.
Zasady azotowe to pierścieniowe związki organiczne zawierające azot. Dzielimy je na :
• zasady purynowe (dwupierścieniowe) – adenina (A), guanina (G),
• zasady pirymidynowe (jednopierścieniowe) - cytozyna (C), tymina (T), uracyl (U)
Dla kwasu DNA charakterystyczne są adenina, guanina, cytozyna i tymina, natomiast dla RNA adenina, guanina, cytozyna i uracyl. Zgodnie z zasadą komplementarności zasad adenina łączy się zawsze z tyminą (dwoma wiązaniami wodorowymi) a cytozyna z guaniną (trzema wiązaniami wodorowymi). Zasady azotowe łączą się z pentozami wiązaniami N-glikozydowymi (przy C1 pentozy) tworząc nukleozydy .
Nukleotydy powstają w wyniku przyłączenia reszt fosforanowych (przy C5 pentozy) do nukleozydów. Poszczególne nukleotydy połączone są wiązaniami fosfodiestrowymi, cząsteczki kwasów nukleinowych są więc liniowymi polimerami.
DNA ma strukturę dwuniciowej helisy (zbudowany jest z dwóch łańcuchów-nici owiniętych wokół własnej osi), RNA zbudowany jest z pojedynczej nici.
 |
|
Porównanie budowy DNA i RNA/ Antilived, Fabiolib, Turnstep, Westcairo |