Polska Partia Robotnicza - droga do władzy, cele, program

Jednym z głównych etapów przejmowania władzy w Polsce przez komunistów miało być utworzenie na okupowanym terytorium nowej partii, mającej w przyszłości stanowić „bazę” dla kolejnych struktur. Partia ta miała stanowić w przyszłości „reprezentanta” narodu i oficjalnie wyrazić „wolę” wejścia Polski w orbitę ZSRR. Oprócz tego miała ona wyszukiwać obiecujących kandydatów na członków aparatu, stwarzać „bojową legendę” partii i zacząć walkę o „rząd dusz” przez intensywną propagandę. Decyzja o utworzeniu partii komunistów w Polsce została podjęta przez samego Józefa Stalina, który nakazał też przygotowanie planu działania. Już wkrótce rozpoczęła się wielka gra propagandowa i polityczna, mająca na celu przejęcie władzy nad Polską, z zachowaniem pozorów „spontaniczności”.

28 grudnia 1941 roku na terytorium okupowanej Polski została zrzucona tzw. Grupa Inicjatywna, złożona z przeszkolonych w Moskwie polskich komunistów. Udało im się dotrzeć do Warszawy, gdzie założyli oni Polską Partię Robotniczą, 5 stycznia 1943 roku. Jej I sekretarzem został Marceli Nowotko. Prędko jednak okazało się, że wewnątrz partii toczą się już walki wewnętrzne o władzę w powojennej Polsce. Z tego też powodu  po zagadkowej śmierci  Nowotki  28 listopada 1942 roku przywódcami partii zostawali kolejno Bolesław Mołojec (wykluczony z Partii i zabity za przypuszczalne morderstwo Mołojca)  i  Paweł Finder (zabity przez Niemców) , by wreszcie ustąpić miejsca  Władysławowi Gomułce (23.11.1943). To z jego inicjatywy 1 stycznia 1944 roku PPR powołano Krajową Radę Narodową, pierwszy „krajowy” rząd komunistyczny, powołany bez wiedzy Stalina, ale wkrótce przez niego zaakceptowany.  Partia zaczęła intensywnie się rozwijać, wchłaniając działaczy lewicowych skłonnych do współpracy i mniejsze agentury komunistyczne, osiągając w połowie 1944 liczebność kilkunastu tysięcy członków. Trwała również intensywna kampania propagandowa. W myśl haseł partyjnych jej naczelnym celem było wyzwolenie Polski i wprowadzenie w niej „rządów robotniczych”, socjalistycznych. Na wyraźne polecenie Stalina w retoryce oficjalnej unikano jednak zapowiedzi radykalnych zmian czy kwestii powojennej granicy wschodniej, aby nie wystraszyć społeczeństwa. Unikano nawet samego używania nazwy „komunizm”, w celu przyciągnięcia jak największej liczby działaczy.

To członkowie PPR stanowili wraz ze swoimi kolegami z PKWN i ZPP rdzeń Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, utworzonego  28 czerwca 1945 roku.

W roku 1948 z połączenia PPR i PPS na tzw. „zjeździe zjednoczeniowym” doszło do powstania Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która już oficjalnie stała się jedyną legalną opcją polityczną. W tej formie komuniści rządzili aż do 1990 roku.