Położenie
Nessebar leży na niewielkim półwyspie na wybrzeżu Morza Czarnego. Jest najstarszym miastem Bułgarii i jednym z najstarszych w całej Europie. Miasto ze względu na swe strategiczne, nadmorskie położenie było łakomym kąskiem dla przywódców największych imperiów w historii człowieka.
Nessebar, noszący początkowo nazwę Mesambria, został założony pod koniec epoki brązu przez Traków – lud pochodzenia indoeuropejskiego zamieszkujący wschodnią część Półwyspu Bałkańskiego. Trakowie zajmowali się głównie rolnictwem i rybołóstwem, o czym świadczą odkrycia archeologiczne z tego okresu. Już wtedy miasteczko posiadało mury obronne z bramą wjazdową i dwa porty – północny i południowy.
Historia
Rozwój miasta nabrał szybkiego tempa, kiedy w VI w. p.n.e. przybyli do niego Grecy. Przynieśli oni tu swoją kulturę, sztukę i przede wszystkim uczynili Nesebar swoją kolonią. Zaczęli także bić własną monetę. Z tego właśnie okresu pochodzą najcenniejsze ruchome zabytki odnalezione na stanowiskach archeologicznych. Miasto położone jest na niewielkim terenie, wykorzystanym architektonicznie do granic możliwości. Pomiędzy drewnianymi domkami na kamiennej podmurówce biegną labirynty wąskich uliczek. Odległości między domami są tak małe, że w wielu miejscach niemal stykają się dachami. Od początku swego istnienia miasteczko pozostaje w niezmienionej formie ciesząc swym pięknem i kameralnym urokiem.
W 72 r. p.n.e. zadomowili się w nim Rzymianie, którzy oczarowani jego pięknem nie zniszczyli go, ale nawet wybudowali wiele charakterystycznych dla sztuki rzymskiej budowli – kanalizację, łaźnie termalne. Ich pozostałości wciąż są widoczne na horyzoncie miasta.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego miasto przejęło Cesarstwo Bizantyjskie. Wtedy właśnie miasto zmuszone było przyjąć chrześcijaństwo. Wybudowano również cerkwie, dzięki czemu miasto zwane jest dziś „miastem 40 cerkwi”. Przebudowano wtedy także mury miejskie.
W 812 roku miasto zostało opanowane przez ludy Słowiańskie, które zmieniają jego nazwę na Nessebar. Jednak wkrótce tracą je na rzecz Bizancjum, a w 917 roku miasto przejmują Bułgarzy. Swój największy rozkwit miasto przeżyło za panowania cara Iwana Aleksandra. Z tego okresu pochodzą niemal wszystkie cerkwie prawosławne wybudowane w mieście. Stało się wtedy centralnym punktem na mapie europejskich szlaków handlowych, centrum kultury i religii.
Kolejnym ludem sprawującym kontrolę nad miastem byli Turkowie, którzy przejęli nad nim kontrolę w XV wieku. A po uwolnieniu spod tureckiej dominacji w 1878 roku stało się jednym z centrów rodzenia się tożsamości narodowej Bułgarów.
W 1950 roku miasto zaczęło rozwijać się jako ośrodek wypoczynkowy, między innymi dzięki położonemu nieopodal Słonecznego Brzegu – bardzo popularnego w czasach komunistycznych kurortu. W XX wieku rozpoczęto także prace wykopaliskowe na szeroką skalę i konserwację odkrytych wcześniej zabytków. W 1956 roku miasto stało się rezerwatem archeologicznym i architektonicznym a w 1983 zabytki miasta trafiły na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Zabytki:
1. ruiny murów obronnych mające około 1500 lat
2. Muzeum Archeologiczne z bardzo bogatą kolekcją zabytków z różnych okresów funkcjonowania miasta, na uwagę zasługuje kolekcja ceramiki z czasów greckich
3. ruiny cerkwi Św. Apostołów, z której pozostała do dziś tylko nawa i część kolumnady
4. cerkiew Św. Jana Chrzciciela z XI wieku
5. cerkiew Bogurodzicy z XIX wieku w której znajduje się charakterystyczny ikonostas
6. cerkiew Chrystusa Pantokratora z XIII wieku będąca jednym z najcenniejszych zabytków sztuki sakralnej w całej Bułgarii
7. pozostałości archeologiczne z różnych okresów historycznych miasta
8. cerkiew Św. Stefana z unikalnymi średniowiecznymi malowidłami na ścianach, które chcieli zniszczyć Turcy malując ściany cerkwi wapnem