Konferencja monachijska - postanowienia, przyczyny i skutki

W roku 1938 Adolf Hitler postanowił porzucić prowadzone dotąd dosyć ostrożne działania i rozpocząć politykę rozwoju terytorialnego Niemiec kosztem sąsiadów. Jednym z pierwszych posunięć było przeprowadzenie przyłączenia (anschlussu) Austrii do Niemiec w roku 1938. W tym samym roku doszło też do kolejnej wielkiej aneksji III Rzeszy – rozbioru Czechosłowacji.

Punktem zapalnym, który stanowił pretekst to interwencji Niemiec była sytuacja Niemców Sudeckich, licznej mniejszości na zachodniej granicy Czechosłowacji. Pod pretekstem obrony ich praw Adolf Hitler wystosował do rządu czechosłowackiego ultimatum, w którym domagał się znacznych cesji terytorialnych na rzecz Niemiec. Ich spełnienie oznaczało faktyczne podporządkowanie się Czechosłowacji Niemcom i utratę niezależności.

Sytuacja międzynarodowa zaczęła stawać się coraz bardziej napięta. Czechosłowacja szykowała się do wojny, w której musiałaby stanąć przeciwko nie tylko Niemcom, ale i prawdopodobnie Węgrom.  ZSRR i Polska przyjęły wyczekującą postawę. Wielką niewiadomą było zdanie państw zachodnich, dokładnie zaś Francji i Wielkiej Brytanii. W celu rozwiązania owego problemu doszło do zjazdu polityków europejskich w Monachium 29 – 30.09.1938 roku. Na konferencję nie zaproszono przedstawicieli Czechosłowacji. Przedstawicielami Wielkiej Brytanii i Francji byli Neville Chamberlain i Edouard Daladier, zwolennicy polityki appeasmentu, czyli ustępstw wobec Hitlera, w celu uniknięcia wybuchu wojny.

Wyniki owego spotkania były katastrofą dla Czechosłowacji, bowiem brytyjscy i francuscy politycy uznali rację niemiecką i faktycznie przyzwoliły na rozbiór państwa czechosłowackiego. Już wkrótce wojska niemieckie zajęły sporne tereny, tworząc Kraj Sudecki (Sudetenland). Prezydent Czechosłowacji, Edward Benes, udał się na emigrację, zastąpił go ugodowy Emil Hacha. Czechosłowacja zaczęła się rozpadać od środka, destabilizowana przez świadomą politykę niemiecką, wspierającą separatyzmy. W rok później, 15.03.1939, doszło do faktycznego podziału kraju. Czechy zostały wchłonięte przez III Rzeszę jako Protektorat Czech i Moraw. Słowacja stała się państwem marionetkowym, rządzonym przez księdza Josefa Tiso, sympatyka nazizmu. Węgry zajęły za przyzwoleniem Niemiec część utraconego po I wojnie światowej terytorium. Niezależnie od tego władze polskie wykorzystały trudną sytuację Czechosłowacji do odzyskania w 1938 roku Zaolzia – decyzja, która została przyjęta jak najgorzej w Europie, gdzie uznano Polaków za sojuszników III Rzeszy.

Los Czechosłowacji odbił się szerokim echem w Europie, a wielu przywódców państwowych uznało później rozbiór Czechosłowacji za jeden z najbardziej hańbiących epizodów międzywojnia. Był to też kolejny krok wzmacniający Rzeszę przed spodziewaną wojną. Jednocześnie zaś spowodował on, że Polska znalazła się w jeszcze bardziej niekorzystnym położeniu – otoczona z trzech stron przez potężnego sąsiada. Wojna zdawała się już nieunikniona.