Centralny Okręg Przemysłowy - przyczyny powstania, charakterystyka, gałęzie przemysłu

II Rzeczpospolita od początku swojego istnienia borykała się z problemem słabości własnego przemysłu, właściwie nie rozbudowywanego przez zaborców rosyjskiego i austriackiego. Polska międzywojenna była państwem głównie rolniczym, niestety mocno zacofanym w stosunku do krajów zachodnich, a przez to dosyć biednym. Nie znaczy to oczywiście, że władze polskie chciały się pogodzić z tym stanem rzeczy. Wręcz przeciwnie. Od roku 1936 rząd polski, z wicepremierem Eugeniuszem Kwiatowskim na czele, rozpoczął realizację nowego projektu rozbudowy kraju, znanego jako Plan Czteroletni. Jednym z jego głównych założeń było utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP).

Głównymi inicjatorami budowy COP – u byli, oprócz Kwiatkowskiego, bracia Paweł i Władysław Kosieradzcy.  Miejsce lokalizacji COP – u zostało wybrane pod względem obronności kraju – znajdowało się w samym jego terytorium, w rejonie osłoniętym od południa przez Karpaty, w założeniu, że w razie inwazji Niemiec czy ZSRR będzie to ostatni rejon, do jakiego będą mogły dotrzeć wrogie wojska (nie uwzględniano wtedy możliwości ataku od południa).  Większość produkcji COP koncentrowała się w rejonie pomiędzy miastami – Kielce Radom, Sieradz, Lublin, Sandomierz. Były to rejony gęsto zaludnione, posiadające odpowiednią ilość siły roboczej i podatne na modernizację. COP został podzielony na trzy mniejsze  rejony – surowcowy, aprowizacyjny i przetwórczy, odpowiednio oznaczane A, B i C.

Budowa COP rozpoczęła się od roku 1936, jej ukończenie i osiągnięcie pełnej mocy przerobowej planowano na rok 1940 - 1941. Większość fabryk COP – u była powiązana z przemysłem ciężkim, inwestycji w tym rejonie dokonywało również wojsko, licząc że będzie to doskonała baza produkcyjna dla planowanej modernizacji armii. Stąd też szybkie, niemalże błyskawiczne tempo rozbudowy. Szczególnie na rozbudowie zyskały takie miasta jak Stalowa Wola (stając się wielkim ośrodkiem przemysłowym), Lublin, Rzeszów i Mielec (produkcja zbrojeniowa).

Niestety, ambitne plany rozbudowy nie zostały zakończone z powodu wybuchu II wojny światowej. Po roku 1939 fabryki COP – u zostały wykorzystane przez Niemców do ich własnej produkcji i wytwarzały uzbrojenie i wyposażenie na potrzeby Wehrmachtu. Ślady inwestycji można jednak dostrzec do dzisiaj, zarówno w infrastrukturze lokalnej, jak i tradycjach produkcji w poszczególnych miastach objętych przez COP.