Siateczka śródplazmatyczna (retikulum endoplazmatyczne) to struktura błoniasta występująca we wszystkich rodzajach komórek jądrzastych (komórkach protistów, grzybów, roślin i zwierząt). Tworzy ją złożony trójwymiarowy system kanalików, rozgałęzionych rurek i pęcherzyków. Siateczka zwiększa powierzchnię wewnętrzną komórki, dzieli cytozol na przedziały (w których zachodzą przeciwstawne reakcje) oraz wyznacza przebieg transportu substratów i produktów procesów zachodzących w komórce. Siateczka utrzymuje łączność z otoczką jądrową i błoną komórkową.
Wyróżniamy dwa rodzaje siateczki:
• Siateczkę śródplazmatyczną szorstką (rER) – pokrytą rybosomami
• Siateczkę śródplazmatyczną gładką (sER) – pozbawioną rybosomów
Wzajemny stosunek ilościowy obu form (rodzajów) siateczki jest zmienny i zależy od rodzajów procesów zachodzących w danym momencie w komórce.
 |
|
Schemat jądra komórkowego wraz z siateczką śródplazmatyczną i aparatem Golgiego 1-jądro komórkowe, 2-por jądrowy, 3-reR, 4-seR, 5-rybosomy, 6-białka transportowane 7-pęcherzyk transportowy 8-aparat Golgiego 9-biegun cis, 10-biegun trans 11- cysterna aparatu Golgiego |
Siateczkę śródplazmatyczną szorstką (sER) utworzona jest z głównie z cystern. Występuje w komórkach szybko rosnących (gdzie zachodzi biosynteza białka) oraz wydzielających enzymy białkowe. Przykładami takich komórek są m.in. neurony oraz komórki gruczołowe trzustki (wydzielają enzymy trawienne).
Funkcje siateczki szorstkiej:
• syntezowanie i modyfikowanie białek
• współdziała z Aparatem Golgiego w transporcie substancji powstających w komórce
Siateczkę śródplazmatyczną gładka (rER) występuje zazwyczaj w postaci rurek. Spotykamy ją głównie w komórkach, w których powstają liczne substancje niebiałkowe. Przykładami są: komórki gruczołowe jąder, komórki śluzowe żołądka i jelita, komórki tkanki tłuszczowej (umożliwia syntezę tłuszczów).
Funkcje siateczki gładkiej:
• synteza lipidów, steroidów, kwasu askorbinowego
• detoksykacja (unieczynnienie substancji toksycznych)
• rozkład glikogenu
• regulacja poziomu wapnia w cytoplazmie (gromadzenie i uwalnianie jonów Ca2+)