Krew, która dociera do nerki zawiera zbędne i trujące produkty przemiany materii, dlatego muszą być one z niej usunięte. Oczyszczanie krwi, czyli powstawanie moczu odbywa się w nerce i jest procesem zachodzącym etapowo.
1. Filtracja krwi – to proces przesączania z krwi wody i substancji drobnocząsteczkowych;
2. Resorpcja – to proces zwrotnego wchłaniania wody;
3. Sekrecja – wydzielanie do przesączu jonów wodorowych, leków oraz barwników.
Filtracja krwi odbywa się w kłębuszku naczyniowym nefronu, który tworzy tzw. sieć dziwną (połączenie tętniczka-tętniczka). Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę niż tętniczka wyprowadzające, co powoduje, że nagromadzona w kłębku krew napiera na ściany naczyń, w wyniku czego powstaje nadciśnienie hydrostatyczne. To z kolei skutkuje przesączeniem się płynnych składników krwi i substancji drobnocząsteczkowych do światła torebki Bowmana. Zbierający się ultraprzesącz, czyli mocz pierwotny ma skład chemiczny zbliżony do osocza krwi i zawiera: wodę, sole mineralne, cukry, mocznik i aminokwasy. Białka osocza i elementy morfotyczne krwi nie przenikają do moczu pierwotnego.
W kanaliku proksymalnym (kanaliku krętym I rzędu) dochodzi do resorpcji zwrotnej obowiązkowej, czyli zwrotnego wchłaniania do krwi (z przepływającego przez kanalik moczu) niezbędnych organizmowi substancji tj. glukoza, woda (na drodze transportu biernego), aminokwasy, jony potasu i sodu (na drodze transportu czynnego).
W kanaliku proksymalnym dochodzi także do sekrecji, czyli wydzielenia do światła kanalika jonów amonowych, kwasu moczowego, barwników, hormonów sterydowych i niektórych leków przyjmowanych w czasie choroby (np. antybiotyków).
W pętli Henlego dochodzi do zagęszczenia moczu. Ramię zstępujące pętli jest przepuszczalne dla wody, dlatego wydostaje się ona na zewnątrz na drodze osmozy. Z kolei nabłonek ramienia wstępującego jest praktycznie nieprzepuszczalny dla wody co sprawia, że nie może one powrócić do pętli. Z ramienia wstępującego do przestrzeni okołokanalikowowej aktywnie transportowane są jony sodu, które przyczyniają do oddawania wody z ramienia zstępującego. To sprawia, że mocz ulega zagęszczeniu.
W kanaliku dystalnym (kanaliku krętym II rzędu) zachodzi resorpcja zwrotna nadobowiązkowa, która uzależniona jest od aktualnych potrzeb organizmu w stosunku do jonów i wody (przy ich niedoborze są one na powrót wchłaniane do płynów ciała).
W kanaliku zbiorczym gromadzi się mocz ostateczny, który zawiera wodę, jony nieorganiczne (sodu, potasu, magnezu, wapnia, chlorku, siarczanowe i fosforowe) i związki organiczne (mocznik, amoniak, kwas moczowy, kreatyna, urobilinogen).
 |
| Nefron - etapy powstawania moczu, z wpływem najważniejszych substancji i leków /M.Komorniczak (01.12.2008)/commons.wikimedia.org |