Św. Bartłomiej był jednym z Dwunastu Apostołów. W Ewangelii św. Jana zamiast imienia Bartłomiej pojawia się imię Natanael, ale według krytyki biblijnej i tradycji chodzi o tę samą osobę.
Pismo Święte zawiera niewiele informacji o Bartłomieju. W Ewangeliach synoptycznych (czyli św. Mateusza, św. Marka i św. Łukasza) pojawia się wyłącznie w wykazach Apostołów. Więcej mówi o nim Ewangelia św. Jana, gdzie zostaje ukazany jako przyjaciel Filipa Apostoła. Podaje również, że pochodził z Kany Galilejskiej. Św. Jan szczegółowo opisuje także pierwsze spotkanie Bartłomieja-Natanaela z Jezusem:
Filip spotkał Natanaela i powiedział do niego: «Znaleźliśmy Tego, o którym pisał Mojżesz w Prawie i Prorocy - Jezusa, syna Józefa z Nazaretu». Rzekł do niego Natanael: «Czyż może być co dobrego z Nazaretu?» Odpowiedział mu Filip: «Chodź i zobacz!» Jezus ujrzał, jak Natanael zbliżał się do Niego, i powiedział o nim: «Patrz, to prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu». Powiedział do Niego Natanael: «Skąd mnie znasz?» Odrzekł mu Jezus: «Widziałem cię, zanim cię zawołał Filip, gdy byłeś pod drzewem figowym». Odpowiedział Mu Natanael: «Rabbi, Ty jesteś Synem Bożym, Ty jesteś Królem Izraela!» Odparł mu Jezus: «Czy dlatego wierzysz, że powiedziałem ci: Widziałem cię pod drzewem figowym? Zobaczysz jeszcze więcej niż to». (J 1,45-50)
To św. Filip przyprowadził Natanela do Chrystusa, dlatego zawsze w rejestrach Apostołów występują obok siebie.
Św. Jan wspomina Bartłomieja-Natanela w swojej Ewangelii jeszcze raz, przy okazji opisu cudownego połowu ryb po zmartwychwstaniu Chrystusa (J 21,2-6). Na tej wzmiance obecność Apostoła na kartach Nowego Testamentu dobiega końca. W Dziejach Apostolskich figuruje w wykazie Apostołów, ale Pismo nie podaje żadnych informacji o jego dalszej działalności, misjach.
Również tradycja chrześcijańska niewiele mówi o św. Bartłomieju. Jego postać pozostaje w cieniu innych Apostołów. Św. Euzebiusz i Św. Hieronim w swoich dziełach sugerują, że św. Bartłomiej prowadził działalność misyjną w Indiach. Z kolei św. Rufin był zdania, że Apostoł głosił Ewangelię w Etiopii. Inne podania mówią o aktywności św. Bartłomieja w Arabii Saudyjskiej, wśród Partów i w Mezopotamii. Wersji zatem jest wiele, ale żadna nie jest potwierdzona.
O św. Bartłomieju mówią apokryfy: Ewangelia Bartłomieja, Apokalipsa Bartłomieja oraz Męka Bartłomieja Apostoła. Pierwsze dwa nie zachowały się w całości i znane są wyłącznie ich krótkie fragmenty. Z kolei według Męki Bartłomieja Apostoł miał głosić Słowo Boże w Armenii i tam ponieść śmierć męczeńską ok. 70 r. po Chr.
W ikonografii św. Bartłomiej jest ukazywany ze swoimi atrybutami: księgą, zwojem i nożem rzeźnickim, gdyż według tradycji przed śmiercią Apostoła zdarto z niego skórę.
Wspomnienie św. Bartłomieja w Kościele katolickim obchodzi się 24 sierpnia.
Patronat
Św. Bartłomiej jest przede wszystkim patronem rzemieślników, w tym: rzeźników, garbarzy, tynkarzy, piekarzy, krawców, szewców, górników. Wzywany jest w przypadku chorób o podłożu nerwowym oraz chorób skóry. Bywa także uważany za opiekuna pasterzy, rolników i właścicieli winnic.