Modernizmem katolickim nazywa się nurt w teologii katolickiej powstały na przełomie XIX/XX w. w Anglii, Francji, w Włoszech i w Niemczech. Jego zwolennicy popierali nowoczesną krytykę biblijną (opartą wyłącznie na tekście Pisma św.), przyjmowali historyczny rozwój chrześcijaństwa (uznając, że dogmaty katolickie mają historyczny i ewolucyjny charakter) i byli sympatykami postępu w nauce oraz w filozofii. Nie tworzyli jednak jednolitego ruchu ani stronnictwa. Szczególne znaczenie dla modernistycznego sposobu myślenia miały poglądy H. Bergsona, ale również K. Marksa, F. Nietzschego, K. Darwina oraz Z. Freuda.
Kościół zarzucał modernistom m.in. przecenianie wartości przeżycia religijnego (tj. postrzeganie religii jako domeny emocji wiernych) oraz obniżanie wagi prawd wiary poprzez próby wyjaśniania ich wyłącznie za pomocą ludzkiego intelektu. Potępiał również ich pogląd, że doktryna powinna odpowiadać swojej epoce. Sprzeciw Kościoła budziło też przekonanie modernistów, , że można pozostawać w Kościele mimo zaprzeczania dogmatom ogłoszonym w dawnych wiekach.
Modernizm został zdefiniowany przez Piusa X jako „heretycki system teologiczny w łonie katolicyzmu” i potępiony w 1907 r. dekretem Lamentabili i encykliką Pascendi dominici gregis. Rozpoczęto kampanię przeciwko tym, których podejrzewano o poglądy modernistyczne. Od tej pory wszyscy biskupi, księża i nauczyciele religii byli obowiązani do składania przysięgi antymodernistycznej, która została zniesiona dopiero przez papieża Pawła VI w 1967 roku.
W walce z modernizmem ustanowiono także sekretną organizację Sodalitium Pianum (pol. Sodalicja Piusowa; zwana potocznie Sapinierą), której zadaniem było wyszukiwanie i demaskowanie modernistów, głównie w seminariach duchownych. Działała zwłaszcza w Italii, Francji, Austrii i Belgii. Teolog i filozof K.H. Deschner określił Solidację jako „Gestapo w Kurii Rzymskiej”.
Głównymi przedstawicielami modernizmu katolickiego byli Alfred Loisy (francuski egzegeta i fenomenolog) i George Tyrrel (teolog irlandzki), który przeciwstawił modernizm „średniowieczności” Kurii rzymskiej.