Dżinizm to religia, która narodziła się w Indiach w VIII w. p.n.e. Jej nazwa wywodzi się od słowa dżina, czyli „zwycięzca”, i odnosi się do duszy, która pokonała swoich „wewnętrznych wrogów”, osiągając stan wyzwolenia. Za twórcę tej religii uważany jest Parśwa (Parśwanatha). Dżiniści uznają go za 23 tzw. tirthankarów („budowniczych mostów”, tzn. przygotowujących doktrynę).
Znacząco na kształt dżinizmu wpłynął Wardhamana Mahawira, żyjący w VI w. p.n.e. (współczesny Buddzie), który rozwinął nauki Parśwy oraz opracował tzw. pięć małych przykazań (anuvratas) obowiązujących wyznawców tej religii. Należą do nich:
1) ahinsa – powstrzymanie się od zadawania cierpienia wszelkim istotom żywym jest najważniejszym przykazaniem dla dżinistów. Z tą zasadą wiąże się ich wegetarianizm. Ahinsa zabrania im także wykonywania zawodów związanych z zabijaniem bądź wyrządzaniem krzywdy istotom żywych, dlatego są pacyfistami. Co więcej, dżiniści zamiatają drogę przed sobą czy cedzą wodę do picia po to, by nie zabić jakiegoś mikroskopijnego stworzenia;
2) staja – powstrzymanie się od kłamstwa;
3) asteya – powstrzymanie się od kradzieży;
4) brahmaćarja – powstrzymanie się od cudzołóstwa (mnichów i mniszek obowiązuje celibat);
5) aparigraha – powstrzymanie się od posiadania zbędnych dóbr materialnych (w przypadku mnichów i mniszek jest to zakaz posiadania wszelkiej własności);
Główne hasło dżinistów brzmi „Dusze służą sobie wzajemnie”. Owych dusz (jiva) jest nieskończenie wiele, gdyż oprócz ludzi i zwierząt obdarzone są nimi także rośliny, kamienie, woda itd. – wszystko, co istnieje, ma w sobie pierwiastek życia. Równocześnie dżinizm jest religią non teistyczną – nie uznaje istnienia Boga-Stwórcy czy Boga-Uosobionego.
Dżinizm odrzucił autorytet Wed, Upaszanid i innych świętych pism hinduizmu oraz jego bogów. Zachował natomiast koncepcję samsary (kołowrotu wcieleń), karmy oraz wyzwolenia (mokszy). Wyzwolenie jest celem każdego wyznawcy dżinizmu. Aby osiągnąć mokszę konieczne jest posiadanie trzech cech zwanych Trzema Klejnotami. Należą do nich:
1) należyte spojrzenie – wiara w prawdy dżinijskie
2) należyta wiedza – wiedza na temat działania karmy i jej związków z duszą
3) należyte postępowanie – przestrzeganie Pięciu Przykazań.
Dusza, która się wyzwoliła, określa się słowem siddha – doskonałe istnienie.
Kanon pism dżinijskich zawiera około pięćdziesięciu tekstów podzielonych na trzy grupy: Purvas (dwanaście ksiąg), Angas (dwanaście ksiąg) oraz Angabahyja (kanon pomocniczy).
Dżiniści podzielili się na dwa odłamu: digambarów (chodzą nadzy) i śwetambarów (noszą białe szaty). Różnią się one pomiędzy sobą nieznacznie w kwestiach etycznych oraz przyjętym kanonem ksiąg.
Do świętych miejsc dżinistów należą: góra Abu (stan Radżastan), kompleks świątynny w miejscowości Palitana (stan Gujarat), Shravanabelagola (święte miasto digambarów ), góry Girnar (w stanie Gujarat).
Obecnie na świecie żyje około 7 milionów dżinistów, z czego 100 tysięcy poza Indiami (w Stanach Zjednoczonych, w Afryce, w Wielkiej Brytanii, Belgii, Azji Południowo-Wschodniej oraz w Australii). W Indiach zamieszkują oni przede wszystkim dwa stany: Gujarat i Radżasthan.