Geneza
Piotr Skarga napisał Żywoty w 1577 roku – wydane zostały dwa lata później. Cieszyły się dużym uznaniem aż do XX wieku. Uznaje się ją za najpopularniejszy utwór hagiograficzny w dziejach. Piotr Skarga zadedykował go ówczesnej królowej Polski – Annie Jagiellonce. Żywoty świętych zostały wydane w dwóch tomach, wielokrotnie wznawianych.
Zamiarem Skargi było stworzenie dzieła alternatywnego dla Pisma Świętego, które mogłoby być odpowiednią lekturą dla katolików, popieraną przez władze.
Recepcja
Z powodu swoich walorów językowych dzieło Piotra Skargi było niezwykle cenione, zarówno wśród przeciętnych odbiorców, jak i w kręgu pisarzy i uczonych. Żywoty stały się częścią kanonu ludowego, ale była czytana jako beletrystyka przez Wincentego Witosa, Franciszka Bujaka czy Stanisława Pigonia.
Styl
Dzieło Piotra Skargi miało ogromne walory moralne, ale autor zawarł w nim również szczegółowe opisy tortur i męczeństwa wybranych Świętych, co mogło być potencjalnie interesujące dla przeciętnego czytelnika. Oprócz męczeńskich dziejów wybranych bohaterów, utwór zawiera także opis dworskiej polityki, obyczajów, czy egzotycznych krajów.
Każdy żywot przedstawia heroiczny wymiar życia bohatera. Skarga raczej unikał alegorii i exemplów, a na końcu każdego rozdziału dodawał komentarz, w którym wyjaśniał sens i konieczność kultu.
Przesłanie
Żywoty świętych zawierały naukę, jaką ludzie prości powinni wyciągnąć z historii życia świętego. Niektóre z opisanych historii mogą zwierać elementy nawiązujące do współczesnych romansów, opisujących dalekie podróże i perypetie wybranych przez autora bohaterów. Żywoty opisane przez Skargę omawiają życie świętych, dary i cnoty związane z ich historią, a także cuda, które dokonywały się a ich pośrednictwem.
Kompozycja
Piotr Skarga ułożył kolejne historie świętych według porządku kalendarza, przypisując poszczególnym świętym odpowiednie biogramy. W zbiorze znajdują się zarówno święci kanonizowani jak i beatyfikowani. Są to Polacy, ale także męczennicy protestanccy, którzy za wiarę oddali swoje życie. Następne wydania dzieła były poszerzane o kolejne żywoty.