Stoicyzm - definicja, cechy, przedstawiciele

Geneza

Stoicyzm to kierunek filozoficzny, który rozwinął się w III w. p. n. e., w tak zwanym hellenistycznym okresie greckiej filozofii. Inicjatorem tego prądu był Zenon z Kition, który w 300 r. p. n. e. założył szkołę w Atenach, w „Stoa Poikile” („Brama Malowana”), od czego wzięła się nazwa kierunku. Kontynuatorem myśli Zenona był Chryzyp. Światopoglądowo stoicy nawiązywali do Heraklita i cyników. W dziejach stoicyzmu wyróżnia się trzy okresy: „stara szkoła ateńska”, „średnia szkoła”, która rozwijała się na wyspie Rodos na przełomie II i I w. p. n. e. i „młodsza szkoła”. Ta ostatnia powstała w Rzymie, w okresie Cesarstwa. Największy wpływ na filozofię europejską mieli przedstawiciele okresu rzymskiego, czyli Seneka i Marek Aureliusz.

Stoicka etyka

Stoicyzm w potocznym rozumieniu sprowadza się przede wszystkim do pewnej postawy moralnej, zgodnie z którą w życiu należy zachować swoistą obojętność, to znaczy wyzbyć się skrajnych emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych (tak zwanych afektów). Stan ten nazywali stoicy apatią. Jest on wyznacznikiem prawdziwego mędrca. Według stoików mędrzec powinien zrezygnować nawet ze współczucia, ponieważ uniemożliwia ono trzeźwy osąd sytuacji. Dzięki apatii człowiek uzyskuje cnotę, czyli najwyższe dobro moralne.

Połączenie racjonalizmu z materializmem

Według stoików świat ma naturę materialistyczną. Nie istnieje natomiast rzeczywistość duchowa czy idealna. Stoicy nie uznawali również istnienia wymiaru czasu. Ważna jest jednak sama natura materii. Jest ona dynamiczna, żywa i racjonalna. Świat podlega zatem prawom przyczynowo-skutkowym, a rozum ma naturę kosmiczną. Prawa rzeczywistości powodują, że cykl stworzenia, rozwoju i końca powtarza się w nieskończoność. Jest to tak zwana teoria wiecznego powrotu, wedle której cele świata i człowieka polega na uzyskiwaniu coraz doskonalszej natury.

Panteizm

Stoicy uważali, że świat ma naturę boską, to znaczy posiada określoną celowość i organiczny charakter. Ponadto ma on cechy absolutne: jest wieczny i nieskończony. Tatarkiewicz podsumowuje ten element stoicki następująco:

Można powiedzieć, że stoicy uznawali tylko świat przyrodzony, ale w nim dopatrywali się natury nadprzyrodzonej. Znali jedynie materię, ale materii przypisywali własności duszy, rozumu, a nawet Boga. 

Polecamy również:

  • Epikur - biografia, poglądy, filozofia, epikureizm

    Epikur urodził się w 341 r. p.n.e. Najwyższą wartością dla niego było szczęście. Od jego imienia powstała doktryna filozoficzna zwana epikureizmem. Więcej informacji znajdziesz poniżej. Więcej »

  • Filozofia przyrody (Heraklit z Efezu, Pitagoras, Tales)

    Filozofia przyrody była najwcześniejszym okresem greckiego myślicielstwa. Główny okres jej rozwoju przypadł na VI w. p. n. e. Myśliciele związani z tym nurtem skupiali się przede wszystkim na kosmologii, a więc rozważaniami nad powstaniem, przyczyną i naturą świata. Najbardziej charakterystycznym poglądem... Więcej »

  • Sofiści - poglądy, przedstawiciele

    Sofiści to greccy filozofowie, którzy działali w V w. p. n. e. w Atenach. Najwybitniejszymi przedstawicielami tego nurtu byli Protagoras („Rozprawa polemiczna o prawdzie i bycie”, „O bogach”) i Gorgiasz. Sofiści nie zajmowali się filozofią systematycznie, ponieważ przede wszystkim... Więcej »

  • Epikureizm - definicja, założenia, przedstawiciele

    Epikureizm, podobnie jak stoicyzm, był kierunkiem charakterystycznym dla hellenistycznego okresu greckiej filozofii, powstał w III w. p. n. e. Nazwa prądu wywodzi się od jego założyciela, czyli Epikura, który w 306 r. p. n. e. założył własną szkołę w ogrodzie („ogród Epikura”). Więcej »

  • Sokrates - filozofia, poglądy

    Najistotniejszym elementem poglądów Sokratesa były twierdzenia o charakterze moralnym. Uważa się, że jest on twórcą etyki. W centrum filozoficznego systemu znajduje się tu pojęcie uniwersalnej cnoty. Sokrates jako pierwszy wyodrębnił wartości moralne, a cnota znalazła się na szczycie hierarchii.... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 2 + 1 =
Damian
2019-12-04 10:25:25
w tekście są poważne błędy merytoryczne
Ostatnio komentowane
nic nie rozumim
• 2025-03-11 20:47:40
dzięki
• 2025-03-10 15:14:41
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02
Jest nad czym myśleć. PEŁEN POZYTYW.
• 2025-03-02 12:32:53
pozdro mika
• 2025-02-24 20:08:01