„Folwark zwierzęcy” - geneza
Do napisania „Folwarku zwierzęcego” skłoniły George’a Orwella wydarzenia rewolucji październikowej i przejęcie władzy w ZSRR przez Józefa Stalina. Wielką rolę odegrała także wyprawa autora do Hiszpanii, gdzie walczył w milicji antystalinowskiej Robotniczej Partii Zjednoczenia Marksistowskiego.
Pracę nad dziełem Orwell zakończył pod koniec lutego 1944 r. Wówczas natrafił na problemy z wydaniem utworu, gdyż zawarte w nim aluzje wydawały się aż nazbyt czytelne (np. kończąca dzieło uczta odczytywana jest jako odbicie konferencji w Teheranie), co w wojennej rzeczywistości mogłoby zostać odebrane jaki wielki nietakt. Dopiero 17 sierpnia 1945 r. „Folwark zwierzęcy” mógł trafić do rąk czytelników. Dzieło prędko zapewniło autorowi wielką sławę.
„Folwark zwierzęcy” - czas i miejsce akcji
Akcja „Folwarku zwierzęcego” rozgrywa się na przestrzeni kilku bądź kilkunastu lat (początkowo upływ czasu jest dokładnie zaznaczony, później następuje większy, bliżej nieokreślony przeskok). Pierwsze spotkanie zwierząt w stodole odbywa się w marcu, nie wiadomo, kiedy dokładnie zorganizowana została kończąca dzieło uczta w domu pana Jonesa. Wydarzenia te osadzone są najprawdopodobniej w pierwszej połowie XX stulecia.
Miejscem akcji jest Folwark Dworski należący do pana Jonesa. Później zostaje on przemianowany na Folwark Zwierzęcy, by wkrótce wrócić do dawnej formy nazwy. Obok niego znajdują się dwa inne gospodarstwa – Pinchfield i Foxwood. Wiadomo jedynie, że mieszczą się one gdzieś w Anglii.
Schematyczne zarysowanie czasu i miejsca akcji powoduje, iż dzieło Orwella zyskuje uniwersalną wymowę – opisywane w nim wydarzenia mogłyby rozgrywać się gdziekolwiek i kiedykolwiek.
„Folwark zwierzęcy” - motywy
Motyw buntu
Kiedy stary Major (jeden z najbardziej cenionych w gospodarstwie knurów) zwołał zwierzęta na spotkanie w stodole, podzielił się z nimi swoimi przemyśleniami na temat nękających ich nieszczęść, które spowodowane były przez człowieka. Jego słowa odniosły skutek, rodząc w mieszkańcach gospodarstwa odwagę i chęć do zrzucenie ciężkiego jarzma.
Szybko okazało się jednak, iż rządy świń zaczęły upodabniać się niechlubnych rządów człowieka. Przeciwko ich działaniom wybuchł tylko jeden bunt – wszczęły go kury. Pozbawienie ptaków racji żywnościowych szybko uciszył ich sprzeciw.
Motyw rewolucji
Zwierzęta pragnęły zmienić dawny porządek i same stać się panami swego losu. Przewrotowi temu przyświecały szlachetne idee – pragnienie równości, wolności i możliwości samodzielnego decydowania o swoim losie.
Bardzo prędko wyszło na jaw, iż nowy porządek jest jeszcze gorszy od starego. Dzięki propagandzie udało się świniom zakłamywać tę prawdę do samego końca.
Motyw kłamstwa
Squealer – najlepszy mówca spośród świń – wielokrotnie uspokajał wszelkie obawy i zmartwienia mieszkańców folwarku. Rzecz jasna posługiwał się w tym celu wieloma kłamstwami (chociażby w przypadku losów Boxera). Dzięki doskonałym mowom i sprytnemu manipulowaniu faktami zwierzęta udawało się trzymać w ryzach. Doszło nawet do tego, iż w Folwarku Zwierzęcym zwierzęta pracowały najdłużej w całej Anglii, otrzymując najmniejsze racje żywnościowe.
Motyw władzy
Zwierzętom udało się wypędzić ludzi i rozpocząć samodzielne sprawowanie władzy w folwarku. Na czele, jako najmądrzejsze, stanęły świnie. Prędko udało im się opanować umiejętność czytania i pisania. Powstało siedem przykazań animalizmu, które miały stać się gwarantami równości, bezpieczeństwa i wzajemnego szacunku.
Niebawem okazało się, iż władza stanowi zbyt silną pokusę, by pozostać wobec niej obojętnym i dzielić się nią z innymi. Napoleon przepędził Snowballa, rozpuszczając później liczne kłamstwa na jego temat. Od tego momentu stał się władcą absolutnym i decydował o wszystkim, co działo się na farmie. Bardzo szybko świnie stały się warstwą uprzywilejowaną i wiodły życie lepsze niż reszta (być może lepsze nawet od Jonesów). Dyktatura Napoleona zaowocowała zniewoleniem innych mieszkańców folwarku, którzy, chociaż cierpieli, nie mogli samodzielnie rozwiązać swoich problemów ani buntować się przeciwko tej niesprawiedliwości.
Motyw wolności
Główną ideą przyświecającą zwierzętom w procesie obalania ludzkiej władzy było pragnienie wolności. Przez długie lata żyły one w ucisku, więc możliwość rozpoczęcia egzystencji na własny rachunek wydawała im się niezwykle kusząca. W jej imię gotowe były zaryzykować nawet własne życie.
To właśnie myśl o wolności stanowiła główne pocieszenie dla zwierząt uciśnionych przez świnie, które stopniowo narzucały całemu folwarkowi swoje nieograniczone rządy.
Motyw konfliktu
Napoleon i Snowball stworzyli animalizm i wspólnie przecierali szlaki dla zwierzęcej wolności. Knury często się jednak nie zgadzały ze sobą, co znalazło kulminację w momencie przedstawienia przez Snowballa planów budowy wiatraka, który miał zmniejszyć ciężar pracy i dać wytchnienie zwierzętom (jeśli tylko udałoby się wznieść konstrukcję w ciągu roku). Snowball był pracowity i staranny – wiele czasu poświęcił przygotowaniu planów, doskonale przygotował też obronę folwarku. Jednak Napoleon wykazał się większym sprytem, nie angażował się nazbyt w życie polityczne i tworzenie związków zwierząt, zajmując się knowaniem na własną rękę. Wziął młode szczenięta i samodzielnie je wychował. Wkrótce posłużył się nimi (były już groźnymi psami), by przepędzić rywala i przejąć rządy w folwarku.
Motyw pracy
Praca w gospodarstwie była koniecznością, jeśli zwierzęta chciały jeść. Zaraz po wyzwoleniu wykonywały ją one żywo i chętnie – w końcu pracowały na własny rachunek. Prym wiódł koń Boxer, którego maksymą były słowa: „Będę pracować jeszcze więcej”. Marzył on o ujrzeniu ukończonego wiatraka jeszcze przed przejściem na emeryturę. Rządy świń okazały się jednak jeszcze okrutniejsze niż te znienawidzone ludzkie – Boxer swoją postawę przypłacił śmiercią w rzeźni, za co świnie otrzymały skrzynkę whisky.