Mały realizm (mała stabilizacja) - definicja, cechy, twórcy

Mały realizm to nazwa orientacji artystycznej w polskiej prozie lat 60. i 70., która nawiązywała – z jednej strony – do powieści socrealistycznej, z drugiej – do prozy środowiskowej okresu międzywojnia.

Mały realizm był jednym z najważniejszych zjawisk okresu „małej stabilizacji”. Jego główny zamysł polegał na koncentracji fabuły wokół zagadnień codziennego życia zwyczajnych ludzi, często z nizin społecznych. Terenem akcji stawała się więc najczęściej prowincja, a fabuła dotyczyła szczegółowego przedstawienia realiów przeciętnej egzystencji szarego człowieka. Jednocześnie proza małego realizmu unikała stawiania jakichkolwiek diagnoz społecznych ze względu na cenzurę i niemożność przeprowadzenia uogólnionej krytyki wielu zjawisk.

Utwory tego nurtu przedstawiały więc najczęściej podobny typ bohatera – człowieka pozbawionego wyższych ambicji, prowadzącego przeciętny tryb życia i próbującego poradzić sobie z problemami w pracy i w lokalnym środowisku. Postaci pozbawione były głębszych rysów psychologicznych. Ważne narzędzie w tego typu pisarstwie stanowił język kolokwialny i środowiskowy. Wszystkie zabiegi artystyczne miały służyć maksymalnemu urealnieniu świata przedstawionego. Fabuła była schematyczna i przewidywalna.

Przykładem prozy małego realizmu są m.in. opowiadania Marka Nowakowskiego („Robaki”, „Przystań”, „Mizerykordia”, „Układ zamknięty”, „Śmierć żółwia”, „Wesele raz jeszcze”). Pisarz przedstawiał w nich środowisko społecznego marginesu, ale też ludzi piastujących szanowane stanowiska kierownicze. Jego utwory stanowiły formy ciążące ku pewnej uniwersalizacji i moralistce. Podobną tematykę i konstrukcję powieści można odnaleźć również w twórczości: Jana Himilsbacha („Łzy sołtysa”), Kazimierza Orłosia („Ciemne drzewa”), Andrzeja Brychta („Marzenia”), Ernesta Brylla („Drugi niedzielny autobus”), Janusza Głowackiego („Nowy taniec la-ba-da”, „Polowanie na muchy i inne opowiadania”).

Polecamy również:

  • Literatura socrealistyczna - cechy, twórcy, przykłady

    Główną odmianą prozy socrealistycznej była tak zwana „powieść produkcyjna”. Dzieła należące do tego gatunku zaczęły powstawać na szeroką skalę po zjeździe ZZLP w Szczecinie, na którym przyjęto socrealizm jako doktrynę obowiązującą w sztuce. Okres prozy produkcyjnej przypadł więc na lata... Więcej »

  • Nurt chłopski - definicja, twórcy, przykłady

    Nurt chłopski w literaturze polskiej istniał co najmniej od okresu Młodej Polski, reprezentowali go tacy twórcy jak: Jan Kasprowicz, Władysław Orkan, Stanisław Młodożeniec czy Julian Przyboś. Szczególny kształt kierunek ten osiągnął w latach 60. XX wieku. Więcej »

  • Proza historyczna po 1945 - charakterystyka, twórcy, przykłady

    Proza historyczna po 1945 roku obfituje w wiele interesujących zjawisk, charakteryzujących współczesną literaturę w ogóle. Obok tradycyjnej powieści typu sienkiewiczowskiego (która staje się raczej literaturą popularną) istnieje proza bogata w formalno-ideowe eksperymenty. Więcej »

  • Nurt polityczny i nurt rozrachunkowy - charakterystyka, twórcy, przykłady

    Nurt polityczny był jedną z odmian polskiej prozy socrealistycznej. Przykładami powieści politycznych były: „Władza” Tadeusza Konwickiego, „Zdobycie władzy” Czesława Miłosza, „Obywatele” Kazimierza Brandysa, „Dni klęski” Wojciecha Żukrowskiego czy „Uczta... Więcej »

  • Proza awangardowa i eksperymentalna - charakterystyka, twórcy, przykłady

    Prozę awangardową w polskiej literaturze reprezentuje przede wszystkim pisarstwo Witolda Gombrowicza, które nie było wydawane w kraju aż do 1956 roku, a po dwóch latach złagodzenia cenzury zostało objęte ponownym zakazem druku (od 1958 roku). W tym czasie ukazały się ważne powieści autora... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 1 + 5 =
  • Najnowsze
  • Losowe
Ostatnio komentowane
.
• 2024-09-05 17:12:32
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33
DZIĘKUJĘ
• 2024-07-31 13:21:34
I cóż miał rację Marek Aureliusz który chciał podbić Germanię uderzeniem przez Mor...
• 2024-07-06 19:45:33
O tym, że zmienne w czasie pole elektryczne jest źródłem pola magnetycznego, napisał ...
• 2024-06-27 07:25:33