Proza katolicka to ogólna orientacja w polskiej literaturze XX wieku, zwłaszcza okresu dwudziestolecia i czasów po II wojnie światowej, która koncentrowała się na wartościach chrześcijańskich postrzeganych jako fundament kultury europejskiej.
Określenie „proza katolicka” nie jest do końca trafne, ponieważ wielu autorów zaliczanych do tego nurtu nie podejmowało wprost tematyki katolickiej, stanowiła ona dla ich pisarstwa jedynie pewną światopoglądową płaszczyznę odniesienia. Z pewnością jednak większość pisarzy zajmujących się tą problematyką było związanych po 1945 r. ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego” i „Znaku”.
Najwybitniejszymi osobowościami pośród pisarzy katolickich byli z pewnością Hanna Malewska i Antoni Gołubiew. Już przedwojenne utwory Malewskiej („Wiosna grecka”, „Żelazna korona”) zapowiadały główny kierunek jej zainteresowań, choć ogromny talent pisarki rozwinął się dopiero po II wojnie światowej. Proza historyczna autorki „Żniwa na sierpie” to rozległa panorama dziejów powszechnych, zwłaszcza antyku i wczesnego średniowiecza, w którym pisarka poszukiwała wartości uniwersalnych, które przetrwają upadek każdej cywilizacji. Symbolem tychże wartości w powieści „Kamienie wołać będą” jest gotycka katedra w Beauvais – miejsce skierowane „ku górze”, otwarte na działanie sił metafizycznych. „Przemija postać świata”, utwór uważany za jeden z najważniejszych w dorobku Malewskiej, to z kolei dzieło panoramiczne ukazujące odwieczną dialektykę trwania i przemijania. Upadek Rzymu jest tu parabolą cywilizacyjnej katastrofy, z której ocaleją jednak filozoficzne księgi. Paradoksalnie, najbardziej trwałe okazują się zatem nie wzniesione przez człowieka pomniki, ale wartości duchowe i intelektualne.
Należy pamiętać, że katolicyzm Malewskiej ma wymiar niesłychanie subtelny i silnie zintelektualizowany, choć jednocześnie niezłomny. Ta ostatnia cecha dochodzi do głosu np. w tytułowym opowiadaniu tomu „Sir Tomasz More odmawia”, którego bohater opiera się żądaniom angielskiego króla Henryka VIII i za cenę życia zachowuje wierność swojej wierze.
Z kolei Antoni Gołubiew to autor wielotomowego dzieła o Bolesławie Chrobrym („Puszcza”, „Szło nowe”, „Złe dni”, „Rozdroża”, „Wnuk”), w którym przedstawił początek polskiej państwowości jako ściśle związany z ideą chrześcijaństwa i jego wizją moralności.
Inni pisarze orientacji katolickiej to: Roman Brandstaetter (cykl „Jezus z Nazaretu”), Henryk Panas („Według Judasza. Apokryf”, „Judasza dziennik intymny”) czy Jan Dobraczyński. Ten ostatni napisał kilka interesujących powieści beletryzujących historię Starego Testamentu, np. o Jeremiaszu („Wybrańcy gwiazd”) i o Mojżeszu („Pustynia”) oraz związanych z Nowym Testamentem: o świętym Józefie („Cień ojca”), dziejach świętego Pawła („Święty miecz”) czy oryginalne „Listy Nikodema”.