Konferencja w Jałcie - postanowienia, uczestnicy, skutki

Rok 1945 rozpoczynał się pomyślną dla Aliantów sytuacją na frontach II wojny światowej. Sukcesy styczniowej ofensywy Armii Czerwonej, jak również odparcie niemieckiego natarcia na zachodzie wskazywały na to, że wojna ma się ku końcowi. W związku z tym przywódcy Wielkiej Trójki uznali, że nadeszła pora na kolejne spotkanie, na którym ustalono by dokładniej sprawy wcześniej poruszane w Teheranie. Pomiędzy 4 a 11 lutego 1945 roku do Jałty na Krymie zjechali Winston Churchill, Franklin Delano Roosevelt i Józef Stalin.

Od samego początku obrad to właśnie ów trzeci przywódca okazał się być najbardziej wpływowym. Schorowany prezydent USA generalnie popierał stanowisko Stalina, pozostawiając osamotnionego Churchilla. Taki właśnie układ sił spowodował też wygląd ostatecznych ustaleń konferencji.

Potwierdzono już wcześniej przyjęte założenie, że walczący Alianci będą toczyć wojnę do bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Dodatkowo Józef Stalin zobowiązał się, że po zakończeniu walk w Europie rozpocznie również wojnę przeciwko Japonii, uderzając na Mandżurię. W czasie konferencji ścierały się różne plany dotyczące nowego kształtu Niemiec, ostatecznie uznano doraźny środek, jakim było podzielenie ich na strefy okupacyjne.

Jednym z ważnych punktów konferencji był los Polski. Józef Stalin nie zamierzał oddawać Rzeczpospolitej Kresów wraz z Wilnem i Lwowem, na co przystali przywódcy Zachodu. W zamian za ziemie na wschodzie Polska miała otrzymać tereny niemieckie na zachodzie. Co zaskakujące, w tym momencie to Stalin pragnął, by Polska otrzymała maksymalnie dużo terenów (chciał on bowiem stworzyć z Polski silnego satelitę) zaś Churchill uważał, że oddanie terenów niemieckich Polakom będzie „marnotrawstwem” i walczył o niewielkie zmiany.  Ostatecznie zwyciężyła koncepcja Stalina i Polska otrzymała tereny  Prus Wschodnich (poza północną ich częścią),  Śląska, Pomorza i granicę na Odrze. Alianci Zachodni zażądali gwarancji wolnych wyborów w Polsce, obie strony jednak zdawały sobie sprawę, że będzie to jedynie farsa. Jednocześnie dali oni ciche przyzwolenie na przejęcie przez Stalina prawie całej Europy Wschodniej jako strefy swoich wpływów.

Konferencja jałtańska budzi do dzisiaj bardzo negatywne skojarzenia, zwłaszcza w Polsce i krajach Europy Środkowej. Przywódcy Zachodu lekką ręką szafowali tam ziemiami swoich sojuszników i oddali ich Związkowi Radzieckiemu, mimo pięcioletniej walki ramię w ramię na wszystkich frontach II wojny światowej. Stąd też popularne do dzisiaj określenie „zdrady jałtańskiej”.