Feliks Dzierżyński urodził się 11.09.1877 roku w Oziembłowie, znajdującym się na terenie Imperium Rosyjskiego. Pochodził ze starej, średnio zamożnej rodziny szlacheckiej. Po śmierci ojca rozpoczął naukę w gimnazjum w Wilnie, dokąd przeniosła się jego rodzina. Nigdy jednak nie udało mu się osiągnąć dobrych rezultatów i nie miał szans na przyjęcie na studia. Podobnie jak jego rodzeństwo, młody Feliks był wychowywany w duchu patriotycznym, kulcie tradycji i kręgu kultury polskiej.
Mimo swojego szlacheckiego pochodzenia i polskiego wychowania Dzierżyński bardzo wcześnie zainteresował się socjalizmem. Jeszcze w latach 90. XIX wieku zaczął działać w kołach socjaldemokratów litewskich, za co został zresztą skazany przez władze carskie na zesłanie (1897). Wielokrotnie podejmował próby ucieczki, zakończone jednak jedynie częściowym powodzeniem. W międzyczasie coraz szerzej angażował się w struktury partii socjalistycznych, będąc jednym z faktycznych założycieli SDKPiL. Współpracował również z socjalistami z Niemiec i Rosji. Brał udział w wydarzeniach rewolucyjnych w latach 1905 – 1907, organizując protesty i manifestacje. Również za tą działalność był wielokrotnie zatrzymywany przez władze carskie.
Ostatecznie w roku 1912 Feliks Dzierżyński został po raz kolejny aresztowany i skazany na katorgę. Po wybuchu I wojny światowej wielokrotnie przenoszony z więzienia do więzienia, ostatecznie został uwolniony po wybuchu rewolucji lutowej, od razu zaangażował się w działalność socjalistyczną. Dosyć prędko też związał się z bolszewikami i ich przywódcą, Włodzimierzem Leninem.
W czasie wojny domowej w Rosji (1918 – 1922) Feliks Dzierżyński zyskał ponurą opinię „czerwonego kata”. Wiązało się to ze stworzoną przez niego „Wszechrosyjską Nadzywczajną Komisją do walki z konttrewolucją i sabotażem”, w skróce znaną jako Czeka. Był to zalążek radzieckiego aparatu terroru i „przodek” niesławnego NKWD i KGB. Sam Dzierżyński był odpowiedzialny za wydanie szeregu wyroków śmierci na różnych osobach podejrzewanych o niesprzyjanie rewolucji.
W trakcie wojny polsko – bolszewickiej stanowił część ulokowanego w Lublinie zalążku polskiego rządu rewolucyjnego, jednakże w związku z klęską w bitwie warszawskiej nigdy nie przejął władzy. Po zakończeniu wojny domowej w Rosji pozostawał na jej terytorium, stając się bliskim współpracownikiem Włodzimierza Lenina. Po śmierci wodza rewolucji popierał stronnictwo Stalina, jednakże zmarł w trakcie trwających walk o władzę, 20.07.1926 roku.
W czasach PRL-u Feliks Dzierżyński był kierowany przez władze na bohatera walk o socjalizm i wybitnego Polaka. Jego imieniem nazwano wiele zakładów produkcyjnych, spółdzielni i ulic. Obecnie jest on uważany za jednego z największych zbrodniarzy systemu komunistycznego.
Feliks Dzierżyński - biografia, działalność
Polecamy również:
-
Rewolucja lutowa (1917) - przyczyny, przebieg, skutki. Obalenie caratu w Rosji
Sytuacja gospodarcza w Rosji na przełomie roku 1916 i 1917, połączona z klęskami na froncie i spadkiem zaufania do monarchii powodowały wzrost napięcia społecznego, zwłaszcza w najbiedniejszych, najbardziej dotkniętych przez wojnę warstwach społecznych. Coraz bardziej ożywiały się nastroje rewolucyjne, przejściowo... Więcej »
-
Rewolucja październikowa (1917) - przyczyny, przebieg, skutki. Dojście do władzy bolszewików
Obalenie w lutym 1917 roku caratu doprowadziło do znacznego osłabienia wewnętrznego Rosji, jak również powiększenia i tak znacznego chaosu w szeregach armii. Nowy ośrodek władzy, jakim stał się Rząd Tymczasowy, z Gieorgijem Lwowem, potem zaś Aleksandrem Kiereńskim na czele nie był w stanie zapanować nad... Więcej »
-
Traktat brzeski (1918) - przyczyny, postanowienia, skutki
Wybuch rewolucji październikowej w roku 1917 i wiążący się z tym chaos w Rosji został przyjęty w Niemczech z entuzjazmem. Liczono bowiem na to, że nowa władza będzie skora do podpisania pokoju. Istotnie, już 15.12.1918 roku Państwa Centralne zawarły z nową władzą bolszewicką rozejm, rozpoczęły się też daleko idące... Więcej »