Polska jest krajem obfitującym w jeziora. Średnia jeziorność (stosunek powierzchni zajmowanej przez jeziora do całkowitej powierzchni kraju wyrażony w %) Polski wynosi tylko 0,9%, ale w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich jest to 36% (w Szwecji średnio 8,5%).
W Polsce w pierwszej dekadzie XXI wieku było 7081 jezior o powierzchni większej niż 1 ha. Liczba ta się zmniejsza, gdyż większość polskich jezior zarasta w szybkim tempie (są to żyzne jeziora eutroficzne).
Główne pojezierza w Polsce
Obszary większych skupisk jezior nazywane są pojezierzami (w geomorfologii pojęcie to odnosi się do obszarów, w których występuje rzeźba młodoglacjalna). Główne pojezierza w Polsce to (wg podziału J. Kondrackiego):
- Pojezierze Pomorskie,
- Pojezierze Lubuskie,
- Pojezierze Leszczyńskie,
- Pojezierze Wielkopolskie,
- Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie,
- Pojezierze Iławskie,
- Pojezierze Mazurskie i
- Pojezierze Suwalskie (część Pojezierza Litewskiego).
Występują one w północnej części kraju. Są to przede wszystkim jeziora polodowcowe: morenowe, rynnowe i małe oczka wytopiskowe.
Rodzaje jezior w Polsce
We wschodniej Polsce w województwie lubelskim położone jest Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie, gdzie na podłożu kredowym przykrytym osadami polodowcowymi występują jeziora krasowe.
Obszarami występowania jezior w Polsce są też Tatry oraz w mniejszym stopniu Karkonosze, gdzie trakcie ostatniego zlodowacenia rozwinęły się lodowce górskie. Pozostałością po zlodowaceniu są jeziora karowe/cyrkowe (np. Wielki Staw Polski), morenowe (Toporowy Staw Niżni) i karowo-morenowe (np. Morskie Oko).
Jeziora występują też na Pobrzeżu Bałtyckim. Gęstość jezior w tym regionie nie jest zbyt wielka, ale są to duże jeziora, przeważnie nadbrzeżne (np. Łebsko, Koprowo) lub deltowe (Dąbie i Druzno). Ich wody często są słonawe.
Na Niżu Polskim jeziorność jest niewielka. Występują tam przede wszystkim niewielkie starorzecza/jeziora przyrzeczne (np. starorzecza Wisły noszą nazwę wiśliska), jeziora torfowiskowe i jeziora śródwydmowe.
Spośród innych typów jezior można też spotkać w Polsce jeziora: osuwiskowe, występujące głównie w górach (np. Jeziorka Duszatyńskie w Bieszczadach) i meteorytowe (taką genezę mają prawdopodobnie niektóre jeziorka w rezerwacie przyrody Morasko w Poznaniu).
Największe jeziora w Polsce
Największe jeziora w Polsce (powierzchnia zwierciadła wody i wysp na jeziorze) to:
- Śniardwy, o powierzchni 113,4 km2,
- Mamry (system jezior: Mamry, Święcajty, Kirsajty, Dargin, Dobskie i Kisajno), o powierzchni 102,8 km2,
- Łebsko, o powierzchni 71,4 km2,
- Dąbie, o powierzchni 56,0 km2,
- Miedwie, o powierzchni 35,3 km2,
- Jeziorak, o powierzchni 32,2 km2,
- Niegocin, o powierzchni 26,0 km2,
- Gardno, o powierzchni 24,7 km2,
- Jamno, o powierzchni 22,4 km2
- Gopło, o powierzchni 21,2 km2.
Wszystkie wymienione jeziora zlokalizowane są na północy Polski, w województwach: warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, pomorskim i kujawsko-pomorskim (Jez. Gopło).
Trzy z nich (Łebsko, Gardno i Jamno) to jeziora nadbrzeżne, w przeszłości zatoki Morza Bałtyckiego, zamknięte mierzejami, jedno (Dąbie) to jezioro deltowe, reszta (pięć) to jeziora polodowcowe, w tym trzy stosunkowo płytkie jeziora morenowe (Śniardwy, Mamry, Niegocin) i trzy dużo głębsze jeziora rynnowe (Miedwie, Jeziorak, Gopło).
Najgłębsze jeziora w Polsce
Najgłębsze jeziora w Polsce to:
- Hańcza, o maksymalnej głębokości 108,5 m,
- Drawsko o maksymalnej głębokości 79,7 m,
- Wielki Staw, o maksymalnej głębokości 79,3 m,
- Czarny Staw, o maksymalnej głębokości 76,4 m,
- Wigry, o maksymalnej głębokości 73,0 m,
- Wdzydze, o maksymalnej głębokości 68,7 m,
- Wuksniki, o maksymalnej głębokości 68,0 m,
- Babięty Wielkie, o maksymalnej głębokości 65,0 m,
- Morzycko, o maksymalnej głębokości 60,0 m
- Ciecz (inaczej Trześniowskie), o maksymalnej głębokości 58,8 m.
Wszystkie wymienione jeziora to jeziora polodowcowe. Dwa z nich (Wielki Staw i Czarny Staw) są górskimi jeziorami karowymi/cyrkowymi (zlokalizowane są w Tatrach), reszta to jeziora rynnowe (leżą w północnej Polsce, w województwach: podlaskim, warmińsko-mazurskim, pomorskim, zachodniopomorskim i lubuskim).
Płytsze, chociaż również stosunkowo głębokie, są jeziora krasowe, np. Jezioro Białe Włodawskie (33,6 m).
Obok zbiorników naturalnych w Polsce istnieją też sztuczne zbiorniki wodne. Największy z nich (pod wszględem powierzchni) to Zbiornik Włocławski. Jego powierzchnia przy największym spiętrzeniu wody na zaporze wynosi 75 km2.