Nigeria – Republika Federalna Nigerii
TERYTORIUM I LUDNOŚĆ PAŃSTWA
Powierzchnia: ponad 923,75 tys. km2. Granice Nigerii zostały ukształtowane na skutek podboju kolonialnego dorzecza dolnego Nigru i dorzecza jego dopływu Benue i miast-państw Jorubów przez Brytyjczyków. Brytyjska kolonia Nigeria połączyła ponad często bardzo odmiennych narodowości. W roku 1961 do Nigerii przyłączono północny fragment Kamerunu Brytyjskiego (zachodniego skrawka dawnej niemieckiej kolonii Kamerun).
Liczba ludności (2010 r.): prawie 162,5 mln mieszkańców (najludniejsze państwo Afryki, 7. pod względem ludności państwo na świecie);
Gęstość zaludnienia: średnio prawie 176 osób/km2, skupiona w delcie Nigru oraz w regionach dawnych miast-państw ludów Joruba i Hausa (zwłaszcza okolice Kano).
Kraj charakteryzuje dodatni przyrost naturalny (2009 r.): +25,5‰. Średnia długość życia wynosi ok. 53 lat.
Struktura wiekowa Nigerii jest progresywna – osoby w wieku do 19 lat stanowią ok. 53%% populacji kraju, a powyżej 64 tylko 3,8% (w Polsce odpowiednio: 21,5% i 13,6%).;
Grupy etniczne: Nigerię zamieszkuje pond 500 grup etnicznych, najliczniejsze spośród nich to: Jorubowie (na południowym zachodzie) – ok. 21% ludności, Hausa (na północy) – 21%, Igbo/Ibo (na południowym wschodzie) – 18%, Fulanie/Fulbe w północnej Nigerii) – 11% i Efik-Ibibio (w delcie Nigru) – 7%.
Kraj jest podzielony nie tylko etnicznie, ale również religijnie. Na północy dominuje islam, na południu chrześcijaństwo i religie etniczne (m.in. wśród Jorubów). W północnych stanach obowiązuje prawo islamskie – szarłat. W stanach południowych obok wywodzącego się z czasów kolonialnych systemu sądowniczego zastosowanie ma prawo zwyczajowe poszczególnych grup etnicznych.
Podziały etniczne i religijne widoczne są również w sposobie sprawowania władzy. Obok struktur państwowych istnieją w dalszym ciągu przeżytki plemiennych i feudalnych struktur władzy (królowie niektórych narodów południowych i sułtani poszczególnych terytoriów muzułmańskiej północy).
Zróżnicowanie etniczne i religijne jest przyczyną konfliktów. W latach 1967-1970 miała tam miejsce secesja południowo-wschodniej prowincji – Biafry zamieszkanej gł. przez lud Ibo/Igbo. W trakcie tłumienia rebelii przez armię nigeryjską zginęło z głodu i chorób kilka mln ludzi.
Współcześnie co jakiś czas wybuchają pogromy chrześcijan przez muzułmanów w północnych stanach Nigerii (dominują tam muzułmanie a prawo oparte jest na szariacie – naukach prawnych islamu), jak również pogromy muzułmanów przez chrześcijan na południu kraju (tu dominują chrześcijanie). Od 2009 roku na północy Nigerii (zwłaszcza w północno-wschodnim stanie Borno) mają też miejsce ataki islamistycznej sekty Boko Haram na posterunki policji, szkoły i uniwersytety, kościoły i ludność cywilną. Organizacja domaga się wprowadzenia szariatu w całej Nigerii i zakazu zachodniej edukacji.
Stolicą Nigerii jest Abudża. Jest to nowa stolica (od 1991 roku, wcześniej stolicą było Lagos) i nowo zaplanowane miasto (powstało w latach 80.tych XX wieku), wybudowana w centralnej części kraju. Liczy ponad 1,57 mln mieszkańców.
Większym miastem niż Abudża jest dawna stolica – Lagos. W 2007 roku mieszkało tam prawie 9,5 mln mieszkańców (w zespole miejskim ok. 11,1 mln mieszkańców). Inne duże miasta Nigerii to:
- Benin (prawie 1,2 mln mieszkańców - 2007)
i Ibadan (>2,6 mln mieszkańców - 2007) w południowej Nigerii,
oraz Kaduna (prawie 1,5 mln mieszkańców - 2007)
i Kano (>3,1 mln mieszkańców - 2007) na północy Nigerii, na obszarach zamieszkanych przez lud Hausa.
Ludność miejska stanowi w Nigerii około połowę ludności kraju.
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Nigeria leży na wybrzeżu Zatoki Gwinejskiej (wybrzeże zachodnie jest lagunowe, wschodnie – deltowe).
Kraj jest przeważnie wyżynny. Wzdłuż wybrzeża ciągną się bagniste niziny. W centralnej części kraju położona jest Wyżyna Dżos (o wysokości do 1 781 m n.p.m.), charakteryzująca się stromymi krawędziami. Najwyżej położone obszary zlokalizowane są na wschodzie kraju - blisko granicy z Kamerunem. Tam leży najwyższy szczyt Nigerii – Chappal Waddi (2 419 m n.p.m.).
Główne rzeki Nigerii to: Niger i jego lewostronny dopływ Benue.
Klimat Nigerii jest gorący – równikowy, podrównikowy i zwrotnikowy (chłodniejszy tylko na Płaskowyżu Dżos i w górach na pograniczu nigeryjsko-kasmeruńskim) – temperatura powietrza średnio około 28°C na południu i bardziej zmienna na północy (w Maiduguri na północno-wschodnim krańcu Nigerii osiągająca nawet 48°C). Bardziej zróżnicowane są opady. Na południu występują przez cały rok (klimat równikowy wilgotny w odmianie monsunowej – z tzw. monsunem gwinejskim), ale szczególnie wysokie są w porach deszczowych (marzec-lipiec i wrzesień-październik) – nawet ponad 4000 mm rocznie. W Nigerii środkowej opady wynoszą około 1100 mm rocznie, na północy 550-700 mm.
W porze suchej (listopad-marzec) w Nigerii wieje harmattan – suchy i zapylony kontynentalny pasat półkuli północnej.
Południowa część kraju zajęta jest przez wilgotne lasy równikowe (na wybrzeżu słonolubne lasy mangrowe). W części centralnej występuje mozika leśno-sawannowa (z wysokotrawiastą sawanną drzewiastą), zaś na północy bezdrzewna sawanna krótkotrawiasta.
GOSPODARKA
PKB Nigerii w 2010 roku wyniósł prawie około 197 mld dolarów amerykańskich (ponad 2 razy mniej niż PKB Polski), a w przeliczeniu na 1 mieszkańca (wg parytetu siły nabywczej) 2 381 dolarów amerykańskich. Gospodarka nigeryjska była wtedy trzecią pod względem wielkości PKB gospodarką w Afryce (po gospodarce RPA i Egiptu). Obecnie jednak wg danych Banku Światowego awansowała na 2 miejsce.
Główne produkty eksportowe Nigerii to: ropa naftowa, gaz ziemny i produkty naftowe (ponad 90% wartości eksportu i ponad 80% dochodów rządu). Przychody ze sprzedaży ropy naftowej i gazu ziemnego stanowią jednak tylko kilkanaście % PKB Nigerii. Ropę naftową zaczęto eksploatować w latach 70.tych XX wieku w delcie Nigru (ośrodek Port Harcourt). Wydobycie ropy naftowej w Nigerii w 2910 roku wynosiło 120 mln ton (2,8% wydobycia światowego). Wydobycie węglowodorów powoduje degradację środowiska naturalnego delty Nigru. Spowodowało to ataki lokalnych grup etnicznych (Ogoni i Ijaw) na instalacje naftowe (zaczęły się w latach 90.tych XX wieku), w związku z przekonaniem, że zyski ze sprzedaży ropy naftowej w niewystarczającym stopniu wzbogacają lokalne społeczności. Nigeria jest członkiem OPEC. Uzależnienie od produkcji i eksportu ropy naftowej powoduje, że rozwój pozostałych branż przemysłu i innych dzidzin gospodarki został nieco zaniedbany przez władze krasu.
Rozwija się też przemysł skórzany i odzieżowy, spożywczy i montownie samochodów.
Obserwowany jest też szybki rozwój rynku telekomunikacyjnego (rząd Nigerii wystrzelił z Rosji i Chin 4 sztuczne satelity Ziemi).
Rolnictwo zatrudniające około 2/3 pracujących w Nigerii produkuje na eksport kakao, olej palmowy pozyskiwany z owoców palmy olejowej (olejowca gwinejskiego), orzeszki ziemne i kauczuk naturalny. Jako rośliny żywieniowe uprawia się przede wszystkim maniok, kukurydzę, proso, ryż sorgo i pochrzyn/jams. Prowadzony jest też chów kur. Problemem rolnictwa nigeryjskiego jest niska produktywność.
Główni partnerzy handlowi Nigerii to: Chiny (stąd importowane są towary przemysłowe), USA (tu Nigeria sprzedaje najwięcej ropy naftowej), Wielka Brytania, Brazylia, Indie, Niderlandy.