Gleby występujące w Polsce nawiązują do strefowości klimatycznej i roślinnej. Wśród gleb strefowych dominują gleby brunatne (cambisols) i płowe (luvisols), typowe dla biomu liściastych i mieszanych lasów szerokości umiarkowanych rozwijającego się w okresowe chłodnym i równomiernie wilgotnym klimacie Europy Zachodniej i Środkowej. Są wśród nich zarówno gleby żyzne, jak i umiarkowanie żyzne.
Do gleb strefowych występujących na obszarze Polski należą też mało żyzne gleby bielicowe – podzols (typowe dla klimatów umiarkowanie chłodnych i borealnych lasów szpilkowych – dominujących na północny-wschód od Polski)
i czarnoziemy – chernozems (rozwijające się najlepiej w znacznie suchszym klimacie umiarkowanie ciepłym i podzwrotnikowym w odmianie kontynentalnej, w którym na południowy-wschód od Polski rozwinęła się roślinność stepowa) – należą do najżyźniejszych gleb Polski. Gleby brunatne, płlowe i bielicowe zajmuja ok. 80% powierzchni Polski.
Obok gleb strefowych występują w Polsce też gleby śródstrefowe – związane ze specyficznym podłożem:
- na skałach węglanowych tworzą się żyzne lecz trudne w uprawie rędziny (leptosols),
- na aluwiach rzecznych rozwijają się mady – fluvisols (na niżu żyzne, w górach nie),
- osady ilaste plejstoceńskich jezior zastoiskowych rozwijających się u czoła stagnującego lądolodu są skałą macierzystą żyznych czarnych ziem (phaeozems),
- na obszarach podmokłych (z woda stagnującą w podłożu) wykształciły się gleby bagienne (histosols): mułowe i torfowe, często oglejone, na obszarach nieco bardziej suchych lub zmeliorowanych tworzą się gleby murszowe.
Ostatnia grupa gleb, która występuje w Polsce to gleby astrefowe:
- gleby inicjalne – w początkowym etapie tworzenia (piaski, lita skała, zwietrzelina) – leptosols i regosols,
- gleby antropogeniczne – m.in. gleby terenów miejskich oraz przemysłowych i poprzemysłowych (technosols).
Przydatność rolnicza gleb Polski nie jest wysoka. Wśród gleb gruntów ornych największą powierzchnię (ok. 40%) zajmują gleby orne średnio dobre (z IV klasy bonitacyjnej).
Dużym zagrożeniem dla gleb Polski jest erozja wodna i wietrzna. Do najbardziej zagrożonych należą najżyźniejsze w Polsce czarnoziemy wykształcone na lessach.
