Samorząd terytorialny posiada kilka istotnych cech:
- jest wyodrębniony i powołany do wykonywania zadań administracji państwowej w granicach i zakresie określonym przez prawo – posiada osobowość prawną,
- posiada własną strukturę organizacyjną – jest ona ustalona przez prawo, ma charakter przedstawicielski, pozostaje pod kontrolą osób, które zadecydowały o jej wyborze,
- działa na podstawie i w ramach prawa,
- jest rodzajem administracji zdecentralizowanej, wyodrębnionej terytorialnie,
- samodzielność – pod względem prawnym, politycznym, gospodarczym i organizacyjnym, a także finansowym,
- stwarza warunki dla rozwoju inicjatyw społecznych ze względu na fakt, iż działa najbliżej obywateli,
- subsydiarność (inaczej pomocniczość) – poszczególne jednostki samorządu terytorialnego działają tam, gdzie jednostka niższego rzędu nie może sobie poradzić.