Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę. A to pochodzi nie od was, lecz jest darem Boga: nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił.
(Ef, 2, 8-9)
Łaska Boża jest najważniejszym i największym z darów Boga dla ludzi, ponieważ bez niej nikt nie ma szansy na zbawienie. Nie jest to jednak dar, na który można samemu zapracować dobrymi uczynkami, ani zdobyć własnymi siłami. Bóg obdarza łaską za darmo, z miłości. Ów dar chrześcijanie zawdzięczają Jezusowi Chrystusowi: Podczas gdy Prawo zostało nadane przez Mojżesza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa ( J 1,17). Dzięki swojemu ziemskiemu życiu, męce i śmierci Syn Boży zdobył łaskę dla wszystkich ludzi. Zostaną jednak zbawieni Ci, którzy swoją łaskę pomnażają, współdziałają z nią.
Łaska Boża daje ludziom możliwość spełniania woli Boga i życia zgodnego z przykazaniami. Umacnia również ich związek z Panem – dzięki łasce stają się „dziećmi Bożymi” i uczestniczą w życiu Boga. Ponieważ łaska jest darem wewnętrznym, niewidzialnym, to nie można jej poznać opierając się empirycznym doświadczeniu. Rozważając żywoty świętych czy analizując dobrodziejstwa, którymi Bóg obdarza człowieka można jednak zauważyć działanie łaski. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje łaski: łaskę uczynkową i uświęcającą.
Łaska uczynkowa
Łaska uczynkowa jest także zwana łaską aktualną, ponieważ dotyczy konkretnych sytuacjiw których Bóg interweniuje i pomaga człowiekowi spełniać dobre uczynki potrzebne do zbawienia. Dzięki obdarowaniu łaską uczynkową człowiek może wieść życie pełne dobra i nie poddawać się złu. Grzesznicy mogą nawrócić się, poprawić i wejść na ścieżkę prawości. Jednak sama łaska nie jest równoznaczna z przemianą człowieka. Bóg oferuje pomoc, ale ludzie mogą tę pomoc odrzucić i nie żałować za swoje przewinienia. Człowiek ma wybór, ale Pan wspiera każdego na tej drodze do czystości, gdyż chce zbawić wszystkich ludzi: Jest to bowiem rzecz dobra i miła w oczach Zbawiciela naszego, Boga, który pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy (1 Tm,2,3-4).
Łaska uświęcająca
Łaska uświęcająca (habitualna) to wyjątkowy dar, który czyni człowieka dzieckiem Bożym, przyjacielem Pana i zapewnia zbawienie wieczne. Ten typ łaski oczyszcza duszę nawet z ciężkich grzechów, w tym z grzechu pierworodnego. To właśnie w czasie sakramentu chrztu oraz sakramentu pokuty wierzący zostają nią obdarowani. Łaska uświęcająca nie dotyczy jednej sytuacji, nie jest interwencją Boga w konkretnym przypadku, ale jest trwałą dyspozycją, którą człowiek otrzymuje, aby żyć z Panem. Można ją utracić przez popełnienie grzechu ciężkiego, ale można też odzyskać przyjmując pokutę i okazując żal. Im bardziej człowiek dba o łaskę uświęcającą, im więcej dobrych uczynków czyni, tym bardziej zbliża się do zbawienia, a jego dusza staje się coraz piękniejsza i czystsza.
W V w. błędną naukę o łasce głosił Pelagiusz twierdząc, że łaska nie jest człowiekowi potrzebna. Według pelagianizmu człowiek sam potrafi odróżnić dobro od zła i nie potrzebuje boskiej pomocy w drodze do zbawienia. Zwolennicy tego poglądu zostali uznani za heretyków. Z kolei Marcin Luter odmówił znaczenia dobrym uczynkom i głosił, że jedynie łaska daje nam zbawienie. Kościół Katolicki podkreśla jednak ogromną rolę obu elementów.
Dziedziną teologii, która zajmuje się łaską jest charytologia, a jej korzenie sięgają II wieku, kiedy to Tertulian, Orygenes oraz Ireneusz z Lyonu polemizowali z gnostykami.