Oryginalny tytuł obrazu brzmi: „D'ou venons nous? Que sommes nous? Ou allons nous?”. Dzieło powstawało w latach 1897-1898 podczas pobytu artysty na Thaiti. Jest to olej na płótnie o rozmiarach 139,1 x 374,6, obecnie znajduje się w zbiorach Museum of Fine Arts w Bostonie.
 |
| Paul Gauguin „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?” (1897-1898) |
„Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?” - opis obrazu
Obraz przedstawia kilka postaci, z koloru skóry i rysów twarzy można wnioskować, że są to Azjaci. Ich niemal nagie ciała są żółte lub brązowe. Scena tchnie spokojem. Ogród, w którym znajdują się ludzie, wydaje się być cichy, przyjazny, pogrążony w bezruchu. Wszystkie postacie są zamyślone, jakby rozważały pytania zadane w tytule.
W centralnej obrazu części stoi młody mężczyzna sięgający po owoc – to na nim skupia się najwięcej światła. Zrywanie owocu z rajskiego drzewa nasuwa skojarzenie z biblijnym Adamem. Tuż za nim siedzi naga kobieta zwrócona do widza plecami. Łagodnym ruchem ręki przeczesuje długie włosy. Głębiej w tle widać dwie odziane postacie skryte w mroku – stoją wpatrzone w ziemię. Po prawej stronie trzy osoby siedzą na dużym kamieniu a obok nich leży niemowlę. Postacie po lewej stronie umieszczone są według wieku: siwowłosa staruszka, młoda kobieta i kilkuletnie dziecko. Układ ciał kobiety i dziecka tworzy literę V, w którą wpisuje się postać nieokreślonego bóstwa, stojącego nieco bardziej w tle. Obok posągu znajduje się kobieta zwrócona doń plecami, która wpatruje się w odległą przestrzeń.
W skalistym ogrodzie znajdują się także zwierzęta i egzotyczne rośliny. W górnych rogach na żółtym tle widnieje tytuł obrazu (po lewej stronie) i podpis artysty (po prawej).
„Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?” - interpretacja i analiza obrazu
„Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?” stanowi odpowiedź autora na tak postawione pytania. Gauguin jawi się tu jako malarz-filozof rozważający sens ludzkiej egzystencji. Przemawia najlepiej sobie znanym językiem barw, symboli, świateł i kształtów.
Obraz powstał w okresie osobistego kryzysu, jaki dotknął malarza. Opuścił on Francję zniechęcony życiem w wielkim mieście, poszukiwał odosobnienia, spokoju, kontaktu z naturą. W tym czasie oddał się rozmyślaniom nad ludzkim życiem. Postacie ukazane na płótnie również pogrążone są w głębokim zamyśleniu. Gauguin pisał w liście, że rozważają pytania, jakie postawił w tytule. W ogrodzie znajdują się ludzie różnej płci i w różnym wieku. Stara kobieta po lewej stronie wydaje się do pewnego stopnia pogodzona z nieuchronnie zbliżającą się śmiercią. Jest spokojna, choć trochę zmartwiona – jej postać kontrastuje z nieświadomym niczego niemowlęciem po prawej stronie.
Zgodnie ze wskazówkami autora, obraz należy czytać od prawej do lewej strony, a więc od śpiącego dziecka, w stronę starej, bliskiej śmierci kobiety. Po lewej stronie umieszczone zostały postacie młode. Jest to czas przed popełnieniem grzechu pierworodnego. Dopiero zerwanie zakazanego owocu sprowadziło na ludzi śmierć. Po drugiej stronie Adama, a więc niejako po popełnieniu grzechu, pojawiają się starość i lęk przed śmiercią.
Niebieska postać bóstwa symbolizuje to, co wykracza poza zmysłowe poznanie. Wznosząc ręce do nieba, próbuje zwrócić uwagę ludzi na sprawy wyższe. Z jednej strony statyczny obraz ogrodu daje wrażenie spokoju, oderwania od codzienności. Z drugiej jednak – nieregularne kształty konarów, zimne barwy, szare kolory tworzą nastrój tajemniczości i niepewności. Ostatecznie nie możemy poznać odpowiedzi na pytania o nasze pochodzenie i cel egzystencji. Los człowieka jest zagadką.
Czytając obraz zgodnie z sugestią artysty, widzimy na nim narodziny grzechu. Człowiek jest istotą wyjątkową, wybraną przez Boga. Jednak w naturze ludzi leży grzech, który oddala ich od Boga, sprowadza na ludzi nieszczęście. Pomimo tego człowiek cały czas pragnie jedności ze Stwórcą i dąży do pojednania.