Paul Gauguin - biografia i obrazy

Eugene Henri Paul Gauguin urodził się w 1848 roku w Paryżu. Jego ojciec był dziennikarzem związanym z radykalnym pismem „Le National”, a jego babcia – Flora Tristan – zasłynęła jako pisarka i działaczka na rzecz socjalizmu. Matka Paula pochodziła z Peru, tam też rodzina wyemigrowała po zamachu stanu w obawie przed represjami. Gauguin spędził w Peru 6 lat. W tym okresie zmarł jego ojciec, jednak dzięki bogatym krewnym rodzina nie cierpiała niedostatku.

Powrót do ojczyzny był dla młodego Paula trudny, słabo znał francuski i nie radził sobie dobrze z nauką, w szkole miał spore trudności. W wieku siedemnastu lat rozpoczął pracę w marynarce handlowej, dzięki której odbył wiele podróży. Do Francji wrócił w 1867 roku, na wieść o śmierci matki. Dopiero wtedy zainteresował się bliżej malarstwem, choć uprawiał je tylko amatorsko. Podjął pracę w charakterze urzędnika giełdowego, ożenił się z Dunką, Mette-Sophie, która urodziła mu pięcioro dzieci.

Malarstwo traktował jako pasję, dopiero Pissarro zwrócił uwagę na jego warsztat i udzielał mu praktycznych, fachowych wskazówek. Gauguin poznał wielu wybitnych malarzy tamtego okresu, ale miał własny, niezależny pogląd na sztukę – cenił przede wszystkim Puvisa de Chavannesa i Paula Cezanne'a. W 1879 roku urządził w swoim nowym domu prawdziwą pracownię malarską. Niedługo potem na wystawie impresjonistów wystawił swoją rzeźbę. Jego popularność szybko rosła, krytycy docenili jego talent. W 1880 na wystawie umieszczono już siedem jego obrazów i jedno popiersie, a kolejna ekspozycja obejmowała aż osiem obrazów i dwie rzeźby.

Paul Gauguin (1891)

Paul Gauguin „Żółty Chrystus” (1889)

 Urzędnik giełdowy stawał się prawdziwym artystą, jego podejście do malarstwa nie było już amatorskie, co budziło poważne obawy żony. I faktycznie – w 1882 roku Gauguin porzucił pracę i całkowicie oddał sztuce. W następnym roku przeniósł się do Rouen, ponieważ mieszkanie w stolicy było bardzo drogie. Wbrew jego oczekiwaniom, malarstwo nie przynosiło mu wystarczających dochodów i rodzina pogrążyła się w biedzie. W tej sytuacji zgodził się na wyjazd do Kopenhagi, gdzie mieszkali krewni żony.

Pobyt Gauguina w Danii nie trwał długo, po kolejnym spięciu z teściami zabrał sześcioletniego wówczas syna Clovisa i powrócił do Paryża. Potem udał się do Pont-Avent, miejscowości wyjątkowo malowniczej, gdzie przebywało wielu artystów poszukujących inspirujących plenerów. Paul stał ich niepisanym przywódcą i twórcą nowej szkoły malarskiej. Był zwolennikiem syntetycznego traktowania plam, wyraźnego oddzielania barw kreską, czyli tzw. cloisonizmu, a także fowizmu i nabizmu. Z tego okresu twórczości pochodzi m.in. „Żółty Chrystus”.

W 1888 roku przez dziewięć tygodni przebywał w Arles, gdzie mieszkał razem z Vincentem van Goghiem. Jednak między artystami dochodził do gwałtownych spięć, po jednej z kłótni van Gogh groził Gauguinowi brzytwą, a w końcu sam się okaleczył, ucinając sobie kawałek ucha. Po tym incydencie Gauguin zdecydował się powrócić do Paryża. Następnie udał się do Pont-Avent, a później, w czerwcu 1889 roku, do Le Poldu.

Gauguin zawsze marzył o dalekich wyprawach. W 1891 roku wybrał się do Polinezji, po dwumiesięcznej podróży zdecydował się osiąść na Thaiti. Jego podróż miała być ucieczką od cywilizacji, zerwaniem ze sztucznością i powrotem do natury. Do ojczyzny wrócił dopiero w 1893. Spadek po wuju umożliwił mu spłatę długów i wynajęcie pracowni w Marsylii. W listopadzie 1893 zorganizowano dużą wystawę jego dzieł w galerii Duranda-Ruela, jednak nie zakończyła się ona sukcesem. Styl Gauguina był egzotyczny, zdobył sobie uznanie nabistów, jednak większość krytyków nie rozumiała tej maniery. Nie przypadła ona do gustu także szerszej publiczności, a więc potencjalnym nabywcom jego dzieł. Także ekscentryczny sposób bycia artysty zrażał kolekcjonerów. Gauguin, skłócony z żoną, związał się z trzynastoletnią jawajską Metyską, ubierał i zachowywał w sposób zwracający uwagę. Ponieważ nie odniósł spodziewanego sukcesu i stracił swoją przywódczą pozycję wśród malarzy w Pont-Avent zdecydował się wrócić na Tahiti. Pracował tam jako rysownik w biurze katastralnym, by zarobić na swoje utrzymanie. Z ojczyzną wiązała go jedynie korespondencja z Vollardem i de Monfriedem. Wówczas powstało jedno z najwybitniejszych jego dzieł, obraz zatytułowany: „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”.

Paul Gauguin „Żona króla” (1896)

 

Ostatnie lata życia spędził na wyspie Hiva-Oa na Markizach w zbudowanym przez siebie Domu Rozkoszy. Mieszkał tam z czternastolatką Marie Rose Vascho, z którą miał córkę.

Zmarł 8 maja 1903 r. na atak serca.

Twórczość Gaugina

Charakterystyczne dla malarstwa Gauguina są syntetyzm i cloisonizm. Rozgraniczanie barwnych plam kreską powoduje, że jego dzieła przypominają nieco witraże. Taka maniera stanowiła wyraźny sprzeciwem wobec techniki impresjonistycznej.

Gauguin zrywa też z dyktaturą światłocienia i perspektywy. Dla niego dzieło sztuki jest raczej symbolem, nośnikiem idei niż wiernym naśladowaniem rzeczywistości. W swoim malarstwie nawiązuje do sztuki japońskiej oraz dzieł prymitywistów.

Dzieła powstałe podczas pobytu na wyspach i później cechuje duża intensywność koloru i prostota kompozycji.

Gauguin zasłynął przede wszystkim jako malarz, jednak w jego dorobku znajduje się także wiele rzeźb w drewnie, odlewów z brązu oraz wyrobów ceramicznych. W 1886 roku poznał Bracquemonda i Chapleta, którzy uczyli go wykonywania kamionki emaliowanej oraz japońskiej sztuki wypalania.

Najważniejsze dzieła Gaugina

„Never more” (1887)
„Praczki z Arles” (1888)
„Walka Jakuba z aniołem” (1888)
„Żółty Chrystus” (1889)
„Piękna Angele” (1889)
„La orana Maria” (1891)
„Nave nave moe” (1894)
„Sjesta” (1994)
„Żona króla” (1896)
„Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?” (1897)
„Biały koń” (1897)
„Jeźdźcy na plaży” (1902)