 |
| Wojciech Weiss (fot. ok. 1900)/ zwoje-scrolls.com |
Wojciech Weiss urodził się w Leorda na Bukowinie w Rumunii w roku 1875. Naukę rozpoczął w 1888 r. we Lwowie ,w Gimnazjum św. Józefa. W 1890 razem z rodzicami przeniósł się do Polski i zamieszkał w podkrakowskim Płaszowie. Naukę kontynuował w gimnazjum św. Anny. W latach 1892-1899 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uczył się malarstwa m.in. od Jana Matejki i Leona Wyczółkowskiego. Naukę ukończył z wyróżnieniem i stypendium Franciszka Urbańskiego. Po studiach doskonalił swój warsztat także w czasie europejskich podróży. Odwiedził m.in.: Drezno, Berlin, Budapeszt, Wiedeń, Paryż, Rzym, Florencję.
W 1898 roku, zachęcony przez Przybyszewskiego rozpoczął współpracę z krakowskim „Życiem” i wstąpił do Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W 1907 roku objął stanowisko profesora i rektora krakowskiej SSP. Rok później ożenił się ze swoja uczennicą Ireną Silberberg, która stała się też jego ulubioną modelką.
Weiss był cenionym artystą, cieszył się uznaniem w Polsce i zagranicą. Otrzymał wiele nagród, m.in.: nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności za obraz „Owoce”, Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury za zasługi dla polskiej sztuki (1936), złoty medal Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.
W 1914 roku wyjechał do Wiednia i powrócił dopiero po zakończeniu wojny. W 1918 roku został pierwszym rektorem krakowskiej ASP w niepodległej Polsce.
Jego pasją była też fotografia, bardzo wiele prac artysty zachowało się w prywatnych rodzinnych zbiorach, stanowiąc wyjątkowy dokument epoki, w której żył.
Wojciech Weiss zmarł w 1950 roku w Krakowie.
Mimo starań jego żony, nie udało się stworzyć muzeum jego prac ani nawet stałej ekspozycji przy Muzeum Narodowym w Krakowie. Od 2006 roku istnieje Fundacja Muzeum Wojciecha Weissa powołana przez jego wnuczki.
Twórczość Wojciecha Weissa
Wojciech Weiss był artystą wszechstronnym, zasłynął przede wszystkim jako malarz, jednak uprawiał też grafikę użytkową oraz warsztatową, był również autorem licznych szkiców i fotografii. Malował portrety, akty, martwe natury, kompozycje fantastyczne, pejzaże. Te ostatnie najczęściej ukazują miejscowości, w których mieszkał, m.in. Kalwarię Zebrzydowską, Strzyżów, Płaszów.
 |
| Wojciech Weiss „Demon” (1904)/ zwoje-scrolls.com |
Inspirował się stylem Muncha i Malczewskiego. Pozostawał też pod wpływem poglądów Stanisława Przybyszewskiego, m.in. teorii „nagiej duszy”. Widać to szczególnie w jego młodzieńczych pracach, wyraźnie zrywających z przyjętymi kanonami obrazowania. Dzieła te są pełne ekspresji, ukazują gwałtowne uczucia, porywy duszy, namiętne, zmysłowe akty. Niektóre symboliczne kompozycje zdradzają bezpośredni związek z prozą Przybyszewskiego.
Wczesna twórczość Weissa jest z ducha modernistyczna. Artysta ulega młodopolskiemu „symbolizmowi ekspresyjnemu” i dekadenckiemu nastrojowi. Prace powstałe po 1905 roku skłaniają się w stronę koloryzmu – początkowo charakteryzują się dominacją barwy białej. Późniejsze prace zbliżają go do nurtu postimpresjonistycznego.
 |
| Wojciech Weiss „Maki” (1902-1903)/ zwoje-scrolls.com |
Weiss fascynował się sztuką japońską, co widać głównie w jego pejzażach. Kiedy artysta kupił niewielki dom w Kalwarii Zebrzydowskiej i malował okoliczne pejzaże. Wiele czasu poświęcał też studiowaniu zasad estetyki i kompozycji japońskich drzeworytów.
Obrazy pochodzące z okresu międzywojennego cechuje realizm i klarowność formy. Powstało wówczas wiele pejzaży, portretów i martwych natur.
Schyłkowy okres twórczości Weissa wskazuje na duże jego zainteresowanie tematyką społeczno-polityczną. Ostatnią pracą artysty jest „Manifest” powstały w konwencji realizmu socjalistycznego w 1950 roku.
Wybrane dzieła Wojciecha Weissa
„Odyseusz pod ziemią w Hadesie” (1895)
„Starzec” (1895)
„Melancholik” (1898)
„Taniec” (1899)
„Opętanie” (1899-1900)
„Autoportret z maskami” (1900)
„Promienny zachód słońca” (1902)
„Altana” (1903)
„Demon (W kawiarni)” (1904)
„Strachy” (1905)
„Malarz i modelka” (1911)
„Wenus” (1916)
„Żona artysty w ogrodzie” (1916)
„Widok z okna” (1927-1939)
„Pejzaż Kalwarii Zebrzydowskiej” (1936)
„Pożegnanie z Akademią” (1949)
„Manifest” (1950)